Ở cái xã này, nhắc đến ông Chín Rơm, người ta vừa thương vừa bực. Ông Chín, tên thật là Nguyễn Văn Chín, là một lão nông chính gốc. Sau khi vợ mất, con cái lên thành phố lập nghiệp hết, ông sống lủi thủi trong căn nhà lá nhỏ bên rìa cánh đồng mẫu lớn.
Sở dĩ ông có biệt danh “Chín Rơm” là vì một thói quen kỳ lạ: Mỗi buổi chiều tà, dù nắng hay mưa, dù chính quyền có cấm đoán, ông vẫn lụm cụm ra đồng, gom rơm rạ khô thành đống rồi châm lửa đốt.
😤 Trận Chiến Với “Khói Trắng”
Khói từ đống rơm của ông Chín không phải là làn khói bếp thơm mùi cơm mới. Đó là những cuộn khói trắng đục, dày đặc, theo gió tạt thẳng vào khu dân cư mới xây gần đó. Người dân phàn nàn vì khói làm cay mắt, ám mùi vào quần áo, và đặc biệt là gây nguy hiểm cho giao thông trên quốc lộ.
Chính quyền xã đã không ít lần mời ông lên làm việc. Anh cán bộ môi trường trẻ tuổi tên Nam đã kiên nhẫn giải thích: “Chú Chín ơi, giờ người ta dùng máy gặt đập liên hợp, rơm được băm nát ra làm phân bón luôn cho tốt đất. Chú đốt thế này vừa ô nhiễm, vừa bị phạt tiền, chú không xót sao?”
Ông Chín chỉ im lặng, đôi mắt mờ đục nhìn ra xa. Ông đóng tiền phạt, nhưng ngày hôm sau, khi mặt trời vừa khuất sau rặng dừa, một làn khói trắng lại lững lờ bốc lên từ phía ruộng nhà ông. Người ta bảo ông lẩm cẩm, bảo ông gàn dở, nhưng ít ai hiểu được vì sao ông lại kiên trì với ngọn lửa đó đến vậy.
🌪️ Chiều Gió Ngược Và Sự Mất Tích Bí Ẩn
Một buổi chiều tháng Chạp, gió chướng thổi mạnh. Đó là cái gió khô hanh, báo hiệu mùa Tết sắp về. Như thường lệ, ông Chín lại ra đồng. Những đống rơm khô giòn dưới nắng hè nhanh chóng bắt lửa, tạo thành những cột khói cao ngất, bị gió thổi bạt đi.
Nhưng chiều hôm đó, đám cháy dường như lớn hơn bình thường. Gió đổi hướng liên tục, khói tỏa ra bao trùm cả một vùng rộng lớn. Đến sẩm tối, khi làn khói đã tan dần, bà Năm bán tạp hóa đầu xóm không thấy bóng dáng ông Chín lững thững đi về như mọi khi.
“Ủa, sao hôm nay lão Chín chưa về mua rượu ta?” Bà Năm lầm bầm.
Một tiếng, rồi hai tiếng trôi qua. Đèn đường đã bật sáng, nhưng căn nhà của ông Chín vẫn tối om. Anh Nam cán bộ xã, vốn hay để ý đến ông lão, cảm thấy có điềm chẳng lành. Anh hô hoán mọi người trong đội dân phòng và bà con lối xóm cùng đi tìm.
Cả làng tá hỏa. Người ta cầm đèn pin, gậy gộc lao ra cánh đồng. Đêm tối mênh mông, chỉ có tiếng ếch nhái uôm uôm và mùi rơm khét lẹt còn vương lại trong không khí.
“Chú Chín ơi! Chú Chín ở đâu?!” Tiếng gọi vang động cả cánh đồng nhưng đáp lại chỉ là sự im lặng đáng sợ. Người ta bắt đầu nghĩ đến những kịch bản xấu nhất: Hay là ông già yếu quá, bị ngạt khói rồi ngất xỉu giữa ruộng? Hay là ông bị đột quỵ lúc đang đốt rơm?
📍 Điểm Đến Cuối Cùng
Cuộc tìm kiếm kéo dài đến gần nửa đêm. Cuối cùng, ánh đèn pin của anh Nam dừng lại ở một góc ruộng xa nhất, giáp ranh với nghĩa trang của xã – nơi có mộ của bà Chín và những người thân trong họ hàng nhà ông.
Ở đó, người ta phát hiện ra một sự thật khiến ai nấy đều lặng người.
Ông Chín không bị ngất, cũng không bị tai nạn. Ông đang ngồi bệt dưới đất, lưng tựa vào tấm bia mộ đá của vợ. Bên cạnh ông là một đống rơm nhỏ vẫn còn tro nóng âm ỉ.
Khi anh Nam chạy đến định đỡ ông dậy, anh thấy ông Chín đang ôm khư khư một tấm ảnh cũ được bọc kỹ trong nilon. Đó là tấm ảnh gia đình đầy đủ thành viên từ hai mươi năm trước, khi các con ông còn nhỏ và bà Chín còn sống.
Ông Chín ngước nhìn mọi người bằng đôi mắt đẫm lệ, giọng ông khàn đặc: “Mấy đứa tìm tôi chi… Tôi chỉ muốn… cho bà ấy thấy chút khói thôi.”
🏮 Cú Twist: Ý Nghĩa Thật Sự Của Làn Khói
Hóa ra, ông Chín đốt rơm không phải vì lẩm cẩm, cũng chẳng phải vì thói quen nông nghiệp lạc hậu.
Ông Chín nghẹn ngào kể lại trong hơi thở yếu ớt: “Ngày xưa, lúc các con còn ở nhà, bà ấy dặn tôi: ‘Ông đi đâu thì đi, hễ chiều về thấy khói rơm nhà mình bốc lên là biết tôi đã nấu cơm xong, nhớ về sớm ăn với mấy mẹ con’. Bà ấy đi rồi, các con cũng đi biệt tích, căn bếp nhà mình nguội ngắt… Tôi sợ bà ấy ở dưới đó lạnh lẽo, sợ bà ấy không tìm được đường về thăm nhà vì nhà không còn hơi khói.”
Ông Chín giải thích rằng ông chọn lúc chiều tà để đốt rơm, vì đó là thời điểm linh hồn người khuất mặt khuất mày thường tìm về nơi cũ. Ông tin rằng, làn khói rơm thơm nồng mùi đồng nội kia chính là ngọn hải đăng giữa cánh đồng, là lời mời gọi, là “tín hiệu” để linh hồn người vợ biết rằng ông vẫn ở đây, vẫn chờ đợi, và căn nhà cũ vẫn còn hơi ấm của sự sống.
Sở dĩ ông bất chấp bị phạt, vì với ông, vài trăm ngàn tiền phạt chẳng thấm vào đâu so với nỗi sợ người vợ quá cố bị lạc lõng trong cõi u minh tăm tối. Ông đốt rơm là để “thắp đèn” cho người âm, để tìm lại chút cảm giác gia đình sum vầy ngày cũ qua làn khói lam chiều.
🙏 Sự Hối Lỗi Và Thay Đổi
Mọi người có mặt tại hiện trường, từ anh Nam cán bộ nghiêm túc đến những người hàng xóm từng mắng chửi ông, đều im lặng. Một sự im lặng đau thắt lòng. Họ nhận ra đằng sau thói quen “gây ô nhiễm” ấy là một tình yêu mãnh liệt và một nỗi cô đơn tận cùng của một người già bị bỏ lại trong sự phát triển của làng quê.
Anh Nam ngồi xuống bên cạnh ông Chín, khẽ giọng: “Chú Chín ơi, chúng con hiểu rồi. Nhưng chú làm thế này nguy hiểm cho chú quá. Nếu chú muốn bà thấy ấm lòng, tối nay chúng con sẽ cùng chú thắp đèn hoa đăng ở khúc sông này, thắp nhang thật ấm cúng ở nghĩa trang, được không chú?”
Ông Chín nhìn anh Nam, rồi nhìn mọi người. Ông mỉm cười, một nụ cười nhẹ nhõm như thể gánh nặng trong lòng bao năm qua vừa được trút bỏ.
Đêm đó, cả làng không ai ngủ. Người dân xã Bình Hòa đã cùng ông Chín tổ chức một buổi lễ nhỏ tại nghĩa trang. Họ không đốt rơm nữa, nhưng họ thắp lên hàng trăm ngọn nến, tỏa sáng cả một vùng.
Từ đó về sau, người ta không còn thấy khói rơm bốc lên từ ruộng ông Chín vào mỗi chiều nữa. Thay vào đó, vào các ngày rằm và mùng một, các đoàn viên thanh niên xã lại cùng nhau đến dọn dẹp mộ phần cho bà Chín và trò chuyện cùng ông lão.
Ông Chín Rơm vẫn sống đó, nhưng ông không còn cô đơn. Ông nhận ra rằng, khói rơm có thể tan đi, nhưng tình người và sự thấu hiểu của lối xóm chính là ngọn lửa ấm áp nhất, đủ để chỉ đường cho bất kỳ ai tìm về với yêu thương.
