Đêm ấy, căn nhà trọ dãy H, phòng 302, có một tiếng gõ cửa vừa khẽ vừa gấp như móng mèo gõ lên kính: cộc… cộc… cộc.
Tôi đang cầm thìa khuấy nồi cháo trắng cho đỡ bụng, tay kia vuốt cái tin nhắn của vợ: “Mai em mới về. Đừng ăn mì gói hoài.” Vợ đi công tác tỉnh ba ngày, căn phòng bỗng rộng ra dăm tấc; rộng nhất là khoảng trống trên ghế nơi cô hay quăng chiếc túi vải in chữ “đừng nói lớn, nói đúng”.
Cộc… cộc… cộc lần nữa. Đồng hồ chỉ 0:27. Tôi mở hé. Người đứng ngoài là Thảo—chị gái của vợ.
Ánh đèn hành lang vàng như lòng đỏ trứng đánh dở hắt lên gò má Thảo, khiến tròng mắt cô long lanh khác thường. Tóc cột vội, áo khoác mỏng, dép lê, mặt không son. Cô đưa ngón tay lên môi: suỵt.
“Có chuyện gì vậy chị?” tôi khàn giọng.
Thảo không trả lời ngay. Cô nhìn vào sau lưng tôi, quét một vòng như đo độ tin cậy của căn phòng. Rồi cô nói, giọng rất nhỏ, rất lạ, như người đọc một mật khẩu:
“Cho chị… xin băng vệ sinh, tại nhà… chịu hết.”
Tôi chết lặng nửa giây. Trong đầu bật ra cả chục câu hỏi ngô nghê: giữa đêm? xin băng vệ sinh? nhà chịu hết là sao? Tôi biết Thảo từ ngày cưới vợ—một người đàn bà nói thẳng, làm nhanh, mê sách cũ, ghét trả giá. “Nhà chịu hết” là kiểu nói của thợ hồ, của hàng tạp hóa cũ. Thảo thi thoảng xốc nổi, nhưng đến nửa đêm mò sang phòng em rể để xin băng vệ sinh lại dùng cái cụm… vừa quê vừa bí ẩn ấy, thì thật… khó hiểu.
Tôi lắp bắp: “Chị… vào đi đã.”
Thảo không vào. Cô đứng nghiêng người, như sợ để lại dấu giày trên nền gạch nhà tôi. “Không. Em có thì đưa chị. Nếu không… cho chị mượn điện thoại của em gọi.”
Tôi mở toang cánh cửa. Tự dưng thấy buồn cười với chính cái nghiêm trọng của mình. “Chị đợi tí,” tôi nói, đi tới cái tủ gỗ kiêm bàn làm việc. Ngăn thứ hai bên phải, vợ tôi vẫn có một hộp to đầy đủ thứ: băng ban ngày, ban đêm, dạng dài, dạng ngắn, dạng có cánh. Tôi đưa ra một bịch mới.
Thảo không cầm ngay. Cô liếc qua, rồi hạ giọng: “Nếu… em không phiền, đi với chị.”
Tôi ngước nhìn. “Đi… đâu?”
“Dãy K, phòng 109,” Thảo đáp khẽ. “Nhanh chút thì tốt.”
Tôi tưởng tượng ra mọi kịch bản dở dang mà đàn ông hay tưởng: một vụ giận dỗi nhà người yêu, một cô bé quên ví, một bà lao công bị nhốt cổng… Cái đầu tôi làm ra tiếng lạch cạch y như máy rửa chén ở công ty. Nhưng trong ánh mắt Thảo có cái gì không phải chuyện nhỏ. Tôi xỏ vội đôi giày, chộp chiếc áo khoác, nắm bịch băng. “Đi.”
Hành lang khu trọ mùa mưa có mùi nước mưa trộn với mùi sơn tường ẩm và mùi cá khô ai quên trong hộc tủ. Đèn cảm biến nhấp nháy, bật tắt như người ngủ gà. Thảo đi nhanh, dép lê không phát ra tiếng. Xuống đến tầng một, cô rẽ bất ngờ, không đi ra cổng mà luồn qua khoảng sân sau, nơi có sào phơi áo mưa của công nhân xưởng may kế bên. Mưa đã ngớt, còn đọng lại thành những giọt tròn trên dây phơi, lấp lánh như mấy con mắt mèo.
“Chị, 109 có chuyện gì?” tôi hỏi.
Thảo đáp rất gọn: “Có một đứa cần. Nó nói mật khẩu. Vậy là mình đi.”
“Mật khẩu?” tôi nhắc lại, ngu như học sinh thuộc bài không.
“Ừ,” Thảo nói, quay sang nhìn tôi, khóe môi nhếch lên một tý, “‘xin băng vệ sinh tại nhà chịu hết’ là mật khẩu.”
Tôi suýt bật cười thành tiếng. “Mật khẩu… của ai?”
“Của… tụi chị,” Thảo nói, hít một hơi, giọng bỗng ấm. “Tủ 0 đồng.”
Chúng tôi dừng trước cửa 109, cửa khép hờ. Thảo gõ ba tiếng, rồi thì thầm: “Linh? Chị đây.”
Cánh cửa mở ra hé bằng một bề rộng bàn tay. Con bé Linh—tôi nhận ra nó là cô bé trông xe cafe cách cổng—đôi mắt sưng, môi run. Mùi sắt phả ra nhè nhẹ. Tôi ngỡ ngàng: mùi đó không phải mùi gỉ, mà là mùi của máu—thật và mới. Trên nền gạch, loang một vệt tím nâu đã được chùi vội. Một cô bé khác ngồi mép giường, mặt tái nhợt. Không ai nói một chữ.
Thảo đưa bịch băng cho Linh, rồi nghiêng người, vươn tay chạm trán cô bé trên giường. “Hạ chưa?” Cô bé lắc. “Đau không?” Cô gật. “Gia đình?”—“Không có ở đây.” Linh ấp úng: “Chị nãy ngất trong WC… tụi em sợ…”
Thảo không hoảng. Cô cởi áo khoác, lấy từ túi trong ra một túi vải thêu dòng chữ “Tủ băng 0đ”, rút bông, thuốc giảm đau liều nhẹ, một gói khăn ấm. “Ngồi đối diện ánh đèn. Không đóng cửa WC. Chị gọi xe. Xem có ra cục không.”
Tôi sững. Mọi thao tác của Thảo dứt khoát, nhanh. Tôi như một cái bóng thừa. “Tôi… làm gì?”
Thảo đưa mắt: “Mượn điện thoại em. Gọi taxi nữ. Nếu không có, gọi xe ôm. Ghi chú: đi bệnh viện quận. À, chụp lại màn hình tin nhắn lúc em chuyển khoản bữa trước.”
Tôi ngơ: “Liên quan?”
Thảo không đáp. Cô bấm số của ai đó: “Nghi ơi, mở hộp thứ hai trong tủ, lấy cho chị một bịch ban đêm, một chai ore… À, không, uống ấm. Ờ.” Cúp, cô quay sang cô bé: “Lúc nãy có ai hù dọa, đánh mắng gì chưa?”
Cô bé lắc. Linh thì thào: “Bên phòng nam cuối dãy la um sùm, ném vỏ chai vô cửa. Em sợ…”
Tôi nghe lưng mình lạnh. “Chị muốn… tôi qua đó không?”
Thảo lắc: “Không cần. Người ta say, mình làm gì kéo thêm họ tới. Cứ lo cho đứa này đã.” Cô nhấc máy: “Anh bảo vệ à? Phòng 109 có bạn đau, anh chú ý đừng cho ai đập cửa.” Đầu dây bên kia “ừ”.
Tôi bấm gọi, đặt được một xe ôm nữ—ngạc nhiên thay. Còn mình, tôi cứ đứng như người thừa. Con bé trên giường khẽ rên. Thảo nắn nhẹ cổ tay nó: “Em trễ mấy ngày? Ra nhiều không? Có cục không?”—giọng vừa kỹ thuật, vừa dịu. Cô bé mấp máy: “Ba ngày… nhiều… có.”
Thảo gật nhỏ, và trong một mắt nhìn lướt qua tôi, tôi thấy ánh mắt của những người đàn bà đã chạm nhiều cơn đau đàn bà đến mức biết cách bưng nó lên như bưng một bát canh nóng không làm bỏng tay.
Xe đến. Thảo đi kè cô bé. Tôi xách túi. Linh chạy theo, vừa đi vừa run. Trên đường xuống, Thảo nói nhỏ vào tai tôi: “Tí nữa tới bệnh viện, em làm người nhà, điền giấy. Đừng để họ bắt chờ lâu.”
Tôi gật như cái máy gật đầu đặt ở táp-lô taxi. Chúng tôi đến khoa cấp cứu. Bác sĩ nhìn qua, hỏi mấy câu cần hỏi. Thảo đưa túi băng, thuốc. Tôi chợt nhận ra: túi vải thêu “Tủ băng 0đ” còn có “SĐT: khi cần – gọi”. Tôi nhìn Thảo. Cô không ngước.
Xong thủ tục, chúng tôi ngồi ghế nhựa. Linh ôm lấy tay ghế, chốc lại ngó điện thoại. Thảo nghiêng người: “Ai gọi thì bảo em đang ở ủy ban.” Linh gật, mắt biết ơn: “Dạ, tụi bạn em biết mật khẩu. Nó nhắn chị, xong nhờ chị… tới.”
Tôi quay đầu: “Mật khẩu… từ đâu mà có?”
Thảo cười: “Từ Thảo – vợ em – và vài đứa con gái trong dãy trọ. Hồi xưa em thấy mấy đứa công nhân xấu hổ lắm. Có đứa mất việc chỉ vì ‘đến tháng’ mà dây dưa, bị quản lý mắng thẳng trước mặt nam. Có đứa… bị bạn trai chê ‘tốn kém’. Có đứa không dám ra chợ khuya mua băng. Bữa đó, tụi em đặt một cái hộp bìa trước cửa ban công, dán tờ giấy: ‘Băng vệ sinh 0đ – hãy lấy khi cần. Mật khẩu: “xin băng vệ sinh tại nhà chịu hết”.’ Ai nói đúng câu đó, tụi em tới. Đứa nào cầm nhiều quá thì tụi em ghi ‘nhà chịu hết’, cuối tháng rảnh thì làm cái thùng quyên góp, ai rảnh thì bỏ vô vài gói. Tụi em gọi… cho vui vậy. Chứ ai chịu thì tụi em chịu.”
Tôi há hốc. “Vợ… em?”
Thảo cười: “Nó ‘khởi nghiệp’ đầu tiên. Đêm nó đi làm về khuya, thấy bé phòng 205 ngồi ngoài hành lang co ro, quần lem, khóc không dám gọi ai. Nó cho mượn, dắt đi tắm, nấu nước gừng. Từ đó… ‘Tủ 0đ’ ra đời. Mấy bạn nữ trong dãy thay phiên trông. Em… đứng hờ.”
Tôi ngồi im. Tôi đã sống trong cùng một căn phòng, cùng một giường, cùng một tủ với vợ mà không biết cô làm những chuyện như vậy. Tôi biết cô hay để vài gói băng trong túi, hay ghé tạp hóa mua “thêm vài thứ” mà không nói, hay cãi nhau với người bán về giá thùng rác màu hồng. Tôi biết cô bĩu môi trước quảng cáo “ngày ấy của bạn”, tôi biết cô dán giấy “ở đây không cần xấu hổ” trong phòng tắm. Nhưng tôi không biết đêm cô bấm mật khẩu “tại nhà chịu hết” cho cả dãy trọ.
Tôi nhìn bàn tay Thảo—những khe ngón tay dính mùi cồn sát khuẩn. Tự dưng tôi nhớ mẹ tôi—người phụ nữ nông thôn ngày xưa mua băng bằng giấy báo gấp, vì ngại, vì nghèo. Tôi thấy cổ họng nghèn nghẹn như nuốt phải một cục bột sống.
Cửa phòng cấp cứu mở. Cô bé kia được đưa ra, mặt hồng lại. Bác sĩ dặn: “Thiếu máu nhẹ, đau bụng kinh kèm cục nên choáng. Về ăn uống. Nếu ra quá nhiều, quay lại.” Chúng tôi thở ra. Linh cúi gập, nói: “Cảm ơn chị… cảm ơn anh.”
Thảo xua tay: “Về đi. Mà đừng để thằng nào ném vỏ chai vô cửa. Làm mạnh lên.” Cô liếc tôi: “Mai nhờ anh nói với bảo vệ, gắn cái camera giả trước dãy K cũng được. Mấy thằng chừa.”
Tôi gật.
Về tới dãy trọ, kim đồng hồ chỉ 2:08. Tôi mở cửa phòng. Thảo đứng ở ngưỡng, chưa vào. Cô nói: “Xong rồi.” Tôi gật, chìa hộp băng còn dư. “Chị… gửi.”
Thảo lắc: “Em giữ đi. Nhà này… chịu hết.” Rồi cô cười khẽ, quay đi.
“Khoan,” tôi gọi, “cái… ‘tủ 0đ’ đó, ở đâu?”
Thảo chỉ tay lên, về phía ban công phòng 402—trên giàn điều hoà cũ treo một hộp gỗ sơn màu trắng, đề bằng bút lông: “Tủ băng 0đ – Lấy khi cần – Đừng ngại.” Dưới đó in một QR code dẫn đến một tờ giấy hướng dẫn nho nhỏ: “Cách xử trí khi đau bụng kinh,” “Khi nào cần đến bệnh viện,” “Số điện thoại Thảo, Nghi, Hân,” và một dòng rất bé mà tôi phải nheo mắt mới đọc được: “Nếu bạn là nam mà đang đọc, bạn có thể giúp bằng cách: mua thêm, canh cửa, hoặc ít nhất—đừng cười.”
Tôi đứng nhìn, trong người dâng lên một thứ vừa buồn cười vừa ấm. Ở cái dãy trọ lúp xúp, tường ẩm mốc, bậc thang kêu cót két này, có một “tủ 0đ” nép ở ban công – lặng lẽ mà tử tế. Còn tôi, tối nay đóng vai người cầm điện thoại.
Tôi quay lại, định nói cảm ơn Thảo. Nhưng cô đã đi hết một nửa cầu thang. Tôi gọi: “Chị Thảo!” Cô dừng lại, ngoái đầu. Tôi nói: “Mật khẩu—hay thiệt.”
Thảo cười, “Ờ, nghe quê mà thương. Tại ‘nhà chịu hết’—tụi chị chịu mà.” Rồi cô xuống tiếp. Tôi nhìn bóng cô mất hút, trong lòng chợt nhẹ như cánh tay vừa đặt một túi gạo xuống bậc thềm.
Sáng. Vợ tôi nhắn: “Em về chiều. Anh ăn gì sáng?” Tôi định nói “mì gói,” rồi xóa, gõ lại: “Bánh mì trứng. À, anh… có chuyện muốn khoe.” Vợ hỏi: “Chuyện gì?” Tôi chụp ảnh hộp gỗ trên ban công 402, gửi. Cô seen, im đúng mười giây, rồi thả một icon trái tim, tiếp theo là: “Hihi. Không nói vụ đó với anh vì sợ anh… làm thiết kế bảng hiệu to quá. Bọn em thích ‘làm nhỏ’.” Tôi cười thành tiếng với cái điện thoại, lòng bàn tay ngứa ngứa muốn làm một cái bảng tử tế.
Chiều, cô về. Cửa vừa mở, tôi kéo cô vào bếp, chỉ một hộp inox đặt trên nóc tủ lạnh. Tôi dán lên đó tờ giấy: “Tủ băng 0đ – nhà chịu hết,” chữ tôi viết tròn như chữ học trò. Vợ tôi cười lăn: “Anh đúng là… Anh lặn một đêm ra “startup” rồi à?” Tôi nói: “Em thấy có hợp lý không?” Cô chạm lên chữ “0đ”, gật: “Hợp.”
Tối, Thảo sang ăn cơm. Cô ngó cái hộp inox, nhướng mày: “Ra đời nhanh thế.” Vợ tôi liếc tôi: “Ông xã em ‘đầu tư’ đó chị.” Thảo bật cười: “Vậy tính cổ phần sao?”
“Nhà chịu hết,” tôi đáp.
Cả hai phụ nữ cùng “ờ” một tiếng—lâu lắm tôi mới thấy họ đồng thanh. Bữa cơm chan nước mắm tỏi ớt, âm thanh của những cái bát chạm nhau nghe như tiếng mưa nhẹ gõ lên mai rùa.
Khuya. Chúng tôi ngồi ngoài hành lang. Vợ tựa đầu vào vai tôi. Thảo ngồi đối diện, hai tay ôm cốc nước nóng. Đèn cảm biến thỉnh thoảng ngủ gật, tắt rồi bật, làm gương mặt người lúc sáng lúc tối như một bộ phim cũ.
“Tối qua chị làm em… hoảng,” tôi nói, “cái cách chị nói ‘xin băng vệ sinh tại nhà chịu hết’… giống mật thư phim trinh thám.”
Thảo nhún vai: “Nói thế… để đứa xin đỡ xấu hổ. Nó không phải xin tiền, cũng không phải xin ơn—nó xin đúng thứ nó cần. Bọn chị chịu hết, nghĩa là… chịu cái lườm, chịu cái cười, chịu cả cái ‘tại sao không để đàn ông lo’.”
Tôi trầm ngâm. “Hóa ra… cái ‘đề nghị khó hiểu’ đó chỉ khó với người không hiểu.”
Vợ tôi gật. “Ngày xưa, em từng đi học thêm, ‘đến ngày’ mà không có, em ngồi đến hết tiết, chỉ vì không biết mở miệng với ai. Một đứa con gái mười bốn tuổi… không có chỗ để xin ‘nhà chịu hết’. Em thề nếu lớn—em dựng một cái tủ, muốn lấy bao nhiêu lấy.”
Tôi nắm tay vợ, tay kia khều khều cái hộp inox. Bất chợt, điện thoại tôi rung—một số lạ: “Anh… phải không? Em là bảo vệ dãy K. Có nhóm thanh niên ném vỏ chai vô cửa 109. Em nhắn chị Thảo không bắt máy…” Vợ và Thảo nhìn nhau. Thảo bật dậy: “Đi.”
Lần này, tôi không hỏi. Chúng tôi chạy như ba đốm sáng ngang hành lang. Tới 109, ba thằng trai đang đứng lố nhố trước cửa, một thằng cầm chai bia, một thằng cười to. Thấy chúng tôi, bảo vệ quát: “Này!” Thằng cầm chai hất cằm: “Đàn bà gì mà làm dữ.” Thảo tiến lên một bước, giọng lạnh: “Mày ném thử tao coi.” Tôi kịp nhìn thấy khuôn mặt của một người biết sợ nhưng không lùi. Vợ tôi đứng cạnh, rút điện thoại, mở sẵn camera. Tôi đứng giữa, nói đủ nghe: “Bắt đầu quay. Cần thì gọi phường.” Bảo vệ chêm: “Có camera.” Mấy thằng trai đổi giọng, càu nhàu, bỏ đi.
Cửa 109 hé. Linh ló ra, mếu. “Cảm ơn chị. Cảm ơn anh.” Thảo xoa vai nó: “Nếu mai tụi nó làm ồn nữa, treo trước cửa câu này: ‘Xin băng vệ sinh tại nhà chịu hết.’ Đứa nào biết đọc mà còn ném, là dốt.”
Tôi bật cười—cười đến ướt mắt.
Nếu tôi phải kể lại câu chuyện này theo kiểu úp mở của miệng đời, có lẽ tôi sẽ nói: “Chị của vợ bất ngờ nửa đêm mò sang phòng tôi, đưa ra một đề nghị khó hiểu.” Rồi tôi sẽ chờ người nghe chớp mắt, phỏng đoán linh tinh. Sau đó, tôi sẽ kể nốt: “Đề nghị ấy là: xin băng vệ sinh—nhà chịu hết. Và tôi theo chị đi phát cứu trợ cho một cô bé đang đau đến ngất. Rồi tôi thấy ‘tủ 0 đồng’ treo ở ban công, thấy cách đàn bà chống đỡ đàn bà bằng một câu mật khẩu quê mà thương, thấy vợ tôi cười khi ‘startup’ hộp inox ra đời.”
Cái kết bất ngờ thực ra không phải ở cái mật khẩu, cũng không phải ở việc tôi bỗng dưng trở thành nhà đầu tư hạng ruồi cho một tủ gỗ trắng. Mà ở chỗ đầu tôi—cái đầu đàn ông hay tự tin hiểu nhanh—đã học được một câu rất chậm: Không phải điều gì khó hiểu cũng là điều đáng nghi. Có những điều khó hiểu chỉ vì nó chưa từng được gọi đúng tên.
Từ đêm đó, trước cửa phòng 302 có thêm một tờ giấy bé: “Nếu bạn cần băng—gõ cửa. Nhà chịu hết.” Và kỳ diệu thay, thỉnh thoảng, nửa đêm có tiếng gõ rất khẽ, rất gấp—cộc… cộc… cộc—như móng mèo trên kính. Tôi bước ra, mở hộp inox, đưa một bịch, không hỏi, không cần biết tên. Đổi lại, tôi được nghe những tiếng “cảm ơn” nhỏ xíu như hạt mưa. Và mỗi lần như vậy, tôi lại thấy bóng một người đàn bà buộc tóc vội đi xuống cầu thang—bóng chị của vợ—mảnh mà bền như sợi dây giữ chiếc hộp gỗ ngoài ban công qua bao nhiêu mùa gió.
