Trong một căn biệt thự sang trọng ven sông Sài Gòn, nhà ông Ba – cha anh Tuấn – là biểu tượng của sự giàu có. Ông Ba, sáu mươi tuổi, là ông trùm bất động sản, sở hữu chuỗi chung cư khắp thành phố. Bà Ba, vợ ông, năm mươi tám tuổi, là quý bà danh giá, luôn đeo vòng kim cương lấp lánh. Anh Tuấn, ba mươi hai tuổi, con trai duy nhất, làm CEO một công ty con của bố, điển trai, cao ráo, nhưng hơi ngây thơ về chuyện tình cảm.

Hôm nay là bữa cơm ra mắt chính thức: Mai, cô bạn gái 29 tuổi của anh Tuấn, được mời đến. Mai là nhân viên marketing ở agency quảng cáo, xinh đẹp mặn mà với mái tóc bob cá tính, đôi mắt to tròn và nụ cười rạng rỡ. Cô lớn lên ở quê nghèo miền Tây, cha mẹ mất sớm vì tai nạn sông nước, được bà ngoại nuôi bằng nghề chài lưới. Mai tự lực vươn lên, tốt nghiệp đại học loại giỏi, nhưng vẫn giữ lối sống giản dị – chiếc xe máy Wave cũ kỹ và ví da sờn cạnh.

Bữa cơm được chuẩn bị xa hoa: bàn ăn gỗ lim bóng loáng, bày biện bào ngư xào thập cẩm, cá hồi hun khói nhập khẩu, salad Caesar với phô mai Parmigiano, và rượu vang đỏ Ý. Ông Ba ngồi đầu bàn, bà Ba bên cạnh, anh Tuấn nắm tay Mai e thẹn. “Mai con, ngồi đi con! Bố mẹ mong con mãi!” Ông Ba cười hiền từ, nhưng ánh mắt bà Ba lướt qua Mai với vẻ dò xét.

Bữa ăn bắt đầu rôm rả. Anh Tuấn kể chuyện công ty, khoe Mai tài giỏi thế nào. Mai khiêm tốn: “Dạ, con chỉ làm việc bình thường thôi ạ.” Nhưng rồi, không khí thay đổi khi bà Ba gắp miếng bào ngư cho Mai, giọng ngọt ngào nhưng đầy ngụ ý: “Con gái à, thời buổi này con gái phải khéo léo lắm. Đừng để người ta nói ‘đào mỏ’ nhé. Bố chồng giàu có, dễ bị lợi dụng lắm!”

Mai khựng lại, đũa run run. Cô cười gượng: “Dạ, con không phải vậy đâu mẹ.” Ông Ba cười xòa: “Thôi bà, đừng nói linh tinh!” Nhưng bà Ba không dừng, liếc sang anh Tuấn: “Tuấn con, mẹ nói thật lòng. Con bé xinh đẹp, nhưng chưa chắc cưới đã chung thủy đâu. Giờ con gái thành phố, yêu hôm nay mai quên, lấy tiền rồi bay!”

Lời nói bóng gió như dao cứa. Mai cúi đầu, nước mắt chực trào. Anh Tuấn đỏ mặt: “Mẹ! Sao mẹ nói vậy? Mai tốt lắm!” Bà Ba nhếch mép: “Mẹ tốt cho con thôi. Nhà mình giàu, phải cẩn thận. Con bé từ quê lên, chắc biết cách ‘chăm sóc’ đàn ông giàu có mà!” Ông Ba ho khan, nhưng không can, chỉ lặng lẽ nhấp rượu.

Mai cắn môi, cố nuốt miếng cơm nghẹn ứ. Cô nhớ hành trình ba năm yêu anh Tuấn: gặp nhau ở quán cà phê, anh bị cuốn hút bởi sự chân thành của cô, không phải nhan sắc. Cô chưa từng đòi hỏi, thậm chí từ chối quà đắt tiền anh tặng. Nhưng giờ, trước mặt gia đình, cô bị biến thành “kẻ đào mỏ”. “Con… con xin phép về ạ,” Mai thì thầm, đứng dậy. Anh Tuấn đuổi theo: “Mai, anh xin lỗi!” Nhưng cô lao ra xe máy, nước mắt giàn giụa.

Trong nhà, bà Ba cười khẩy: “Thấy chưa? Yếu đuối thế, làm sao làm dâu nhà giàu?” Ông Ba thở dài: “Bà ác quá. Thằng Tuấn yêu thật lòng đấy.” Bà Ba nhún vai: “Yêu thì yêu, nhưng phải kiểm tra. Mai mốt nó cưới, nhà mình mất tiền oan!”

Mai phóng xe về căn hộ trọ nhỏ ở quận 7, lòng tan nát. Cô nằm vật ra giường, ví da rơi xuống sàn. Bên trong ví, ngoài vài tờ trăm nghìn nhàu nhĩ, là một tấm ảnh cũ kỹ – tấm ảnh duy nhất cô giữ bên mình suốt mười năm. Đó là ảnh chụp năm cô mười chín tuổi: Mai gầy guộc, tóc buộc đuôi gà, đứng bên một ông chú lạ mặt trung niên, cả hai cười rạng rỡ bên bờ sông. Mai vuốt ve tấm ảnh, nước mắt rơi: “Sao đời mình khổ thế này?”

Hồi tưởng ùa về như cuốn phim cũ. Mười năm trước, năm 2015, Mai mười chín tuổi, đang học năm hai đại học ở Cần Thơ. Bà ngoại mất vì bệnh, để lại khoản nợ 200 triệu vay ngân hàng mua ghe chài. Mai tuyệt vọng, định bỏ học đi làm osin. Một buổi chiều mưa tầm tã bên bờ sông Hậu, cô thấy một chiếc xe hơi sang trọng lật nhào xuống nước sau cú va chạm với ghe chài. Người đàn ông trung niên – khoảng năm mươi tuổi – kêu cứu, bị dòng nước cuốn.

Mai không do dự. Cô nhảy ùm xuống sông, bơi lội như cá nhờ lớn lên bên nước. Cô ôm ông kéo lên bờ, làm hô hấp nhân tạo đến khi ông tỉnh. Ông run rẩy: “Cô bé… cô cứu mạng chú!” Đó là ông Ba – khi ấy đang đi công tác, xe mất lái vì tài xế say rượu. Ông không mang theo giấy tờ, chỉ có ví tiền và chiếc nhẫn vàng. Ông dúi cho Mai 50 triệu tiền mặt: “Cảm ơn con! Chú sẽ nhớ mãi!” Mai từ chối: “Chú ơi, con cứu vì mạng người. Nhưng… bà ngoại con nợ 200 triệu. Cháu không xin, nhưng nếu chú giúp…” Ông Ba gật đầu: “Chú trả hết nợ cho bà ngoại con! Và chú hứa, nếu gặp lại, chú sẽ báo đáp gấp bội!”

Họ chụp tấm ảnh kỷ niệm bằng điện thoại ông, rồi ông Ba lên xe đi mất vì phải họp khẩn. Mai dùng 50 triệu trả nợ một phần, phần còn lại bà ngoại lo. Ông Ba gửi đúng 150 triệu qua bưu điện, kèm thư: “Ân nhân của chú – Mai. Chú là Ba, chủ công ty Bất động sản Sông Hậu.” Mai không liên lạc nữa, vì bà ngoại dặn: “Ân nghĩa phải quên, kẻo thành nợ.” Cô lên Sài Gòn học tiếp, giấu kín chuyện này như bí mật thiêng liêng.

Giờ đây, ngồi trong căn phòng trọ ẩm mốc, Mai nghĩ: Sao số phận trớ trêu? Người mình cứu lại là bố chồng tương lai, mà bà ấy lại sỉ nhục mình! Cô quyết định: Mai gặp anh Tuấn một lần cuối, chấm dứt. Không thể cưới vào nhà coi thường mình.

Sáng hôm sau, anh Tuấn đến xin lỗi, mang hoa hồng. “Mai, anh yêu em! Mẹ anh sai rồi, anh sẽ thuyết phục!” Mai lắc đầu: “Anh ơi, em từ quê nghèo, không hợp nhà anh. Để em về.” Anh Tuấn khóc: “Không! Tối nay anh mời em ăn tối riêng, rồi về nhà nói chuyện với bố mẹ. Em đồng ý nhé?” Mai gật đầu yếu ớt, lòng đau như cắt.

Tối đó, anh Tuấn đưa Mai đến nhà hàng sang trọng trên cao ốc Bitexco. Họ ăn uống, anh Tuấn hứa: “Anh sẽ bảo vệ em!” Mai mỉm cười buồn, tay vô thức sờ ví. Sau bữa ăn lãng mạn, anh Tuấn nói: “Về nhà anh nhé? Bố anh muốn gặp riêng, xin lỗi em.” Mai do dự, nhưng gật đầu.

Về đến biệt thự, không khí nặng nề. Bà Ba ngồi sofa, mặt lạnh tanh. Ông Ba đang hút xì gà ở phòng khách, giọng trầm: “Mai con, ngồi đi. Bố có chuyện nói.” Bà Ba chen vào: “Ừ, nói luôn cho rõ ràng. Con bé, mày đào mỏ nhà tao hả? Tao tra rồi, mày thừa kế mảnh vườn quê 500 mét vuông, định bán lấy tiền cưới chứ gì? Chưa cưới đã tính chung thủy kiểu gì?”

Mai đứng phắt dậy, nước mắt tuôn: “Mẹ! Con không phải loại đó! Con yêu anh Tuấn thật lòng! Mẹ tra con thì con cũng tra mẹ: Mẹ từng ly hôn chồng cũ vì tiền, giờ mới giàu nhờ bố chồng! Con nghèo nhưng sạch sẽ!” Bà Ba tát Mai một cái cháy má: “Mày dám nói tao? Thằng hầu, đuổi nó ra!”

Anh Tuấn chắn trước: “MẸ! DỪNG LẠI!” Ông Ba quát: “ĐỦ RỒI!” Nhưng bà Ba cười độc: “Ông im đi! Con bé này sẽ phản bội, như bao cô đào mỏ khác!” Cao trào bùng nổ khi Mai hét lên: “BÀ SAI RỒI! CON KHÔNG PHẢI ĐÀO MÓ!” Cô rút ví, ném tấm ảnh cũ kỹ xuống bàn: “NHÌN ĐI! NHÌN CÁI NÀY!”

Mọi người im bặt. Ông Ba cầm tấm ảnh, đeo kính đọc kỹ. Khuôn mặt ông từ đỏ au chuyển sang trắng bệch. “Mai… con… con là cô bé bên sông Hậu mười năm trước?” Mai gật đầu, giọng nghẹn: “Dạ! Chính con cứu bố năm 2015! Bố hứa báo đáp, nhưng con không đòi. Giờ bố hỏi con: CON ĐÀO MÓ HẢ?”

Ông Ba run rẩy, nước mắt lăn dài – lần đầu tiên cả nhà thấy ông khóc. “Trời ơi… ân nhân của bố! Mười năm qua, bố tìm con khắp nơi! Bố gửi thư, đăng báo, thuê thám tử – 500 triệu phí tìm kiếm! Con là thiên thần cứu bố khỏi chết đuối!” Ông quỳ sụp trước Mai: “Bố xin lỗi! Bố không nhận ra con! Tấm ảnh này… bố giữ bản sao trong két sắt!”

Bà Ba há hốc, mặt cắt không còn giọt máu. “Ông… ông nói sao? Cô ta cứu ông?” Ông Ba gầm lên, quay phắt sang vợ: “Bà ác độc! Nhờ ân nhân này mà tao sống! Bà sỉ nhục con bé, bà là đồ keo kiệt, tham lam! Tao biết hết: Bà giấu tao 2 tỷ tiền chung cư để mua sắm, còn vu oan cho Mai để đuổi con dâu tốt!”

Cao trào dồn dập! Bà Ba hét: “Ông bịp bợm! Tôi mới là người hy sinh!” Ông Ba đập bàn: “HY SINH? Bà ngoại tình với thư ký tao năm ngoái, tao tha rồi! Giờ bà hại ân nhân tao?” Anh Tuấn sốc nặng: “MẸ NGOẠI TÌNH? BỐ BIẾT MÀ KHÔNG NÓI?” Ông Ba thở hổn hển: “Vì con! Tao giữ gia đình vì con!”

Mai chen vào, giọng bình tĩnh giữa bão tố: “Dừng lại! Con không muốn phá nhà. Nhưng mẹ – bà Ba – phải xin lỗi! Con cứu bố không phải vì tiền. Mảnh vườn quê con chưa bán, vì đó là mộ bà ngoại. Con yêu anh Tuấn, nhưng nếu bà không thay đổi, con đi!” Bà Ba quỵ ngã, khóc nức nở: “Mẹ… mẹ sai rồi! Mẹ ghen tị vì con đẹp, con tốt hơn mẹ ngày xưa!”

Đột nhiên, twist bất ngờ thứ nhất: Ông Ba mở két sắt, lấy ra bản sao tấm ảnh và… một phong bì dày 10 tỷ! “Mai, đây là tiền báo đáp bố tích lũy mười năm. Không phải của hồi môn – là lời hứa! Nhưng con từ chối hết thư từ của bố, bố tôn trọng. Giờ con nhận đi!” Mai lắc đầu: “Con không cần! Con chỉ cần tình yêu gia đình.”

Twist bất ngờ thứ hai – cực mạnh: Anh Tuấn run run: “Mai… em có bí mật nữa không?” Mai thở dài: “Có. Em từng… là con gái rơi của ông chú giàu có ở Sài Gòn. Nhưng em không nhận, vì bà ngoại dạy: Máu mủ không bằng ân tình.” Ông Ba chết lặng: “Con… con là con gái ông Hải – đối tác cũ của bố? Ông ấy chết, để lại 20 tỷ cho con, nhưng con từ chối?” Mai gật: “Dạ. Em chỉ cần mái ấm.”

Cả nhà sụp đổ cảm xúc. Bà Ba bò đến ôm chân Mai: “Con dâu! Mẹ quỳ xin lỗi! Mẹ sẽ chuyển hết tài sản cho con quản lý!” Ông Ba ôm Mai: “Con là cứu tinh hai lần! Lần đầu cứu mạng, lần sau cứu gia đình tan vỡ!” Anh Tuấn quỳ một gối: “Mai, cưới anh nhé? Anh sẽ là chồng tốt nhất!”

Không khí từ địa ngục lên thiên đường chỉ trong 10 phút. Tiếng khóc, tiếng cười hòa quyện. Công an không cần, nhưng luật sư gia đình được gọi đến chứng kiến – bà Ba ký giấy từ chức quản lý tài chính, giao hết cho Mai.

Ba tháng sau, đám cưới Mai – Tuấn linh đình tại biệt thự. Ông Ba tặng Mai khu chung cư 50 căn làm quà. Bà Ba thay đổi hoàn toàn, học nấu ăn miền Tây cùng Mai, trở thành mẹ chồng mẫu mực. Mai dùng 10 tỷ báo đáp xây trường học quê hương, giúp trẻ mồ côi như mình.

Anh Tuấn thì thầm đêm tân hôn: “Em là ân tinh của anh.” Mai cười, vuốt tấm ảnh cũ: “Không, ân tình là cầu nối định mệnh.”

Bài học: Lời độc miệng có thể giết chết tình yêu, nhưng tấm ảnh trong ví có thể cứu vãn tất cả. Đừng phán xét – quá khứ ai cũng có ân tình bất ngờ.