Ngày mẹ chồng mất, tôi đã khóc thật lòng. Không phải vì bà là người ngọt ngào, mà vì bà từng là người phụ nữ công bằng và kiên cường nhất tôi từng biết.
Bà có hai người con trai: anh cả – chồng tôi, và cậu út – em chồng, tên Nam. Ngày còn sống, bà yêu thương cả hai, nhưng ai cũng biết bà dành nhiều tình cảm hơn cho Nam. Anh út khéo miệng, lại gần gũi, luôn ở cạnh chăm sóc bà khi về già. Còn vợ chồng tôi thì làm ăn xa, ít có điều kiện về thăm.
Ngày đọc di chúc, tôi chết lặng. Toàn bộ tài sản — căn nhà hai tầng, mảnh đất mặt tiền, và cả sổ tiết kiệm gần hai tỷ — đều được chuyển cho Nam. Vợ chồng tôi chỉ nhận được… một thẻ ATM với 20 triệu đồng tiền tiết kiệm.
Cả nhà đều ngỡ ngàng. Nam thì ái ngại, còn chồng tôi cúi gằm mặt, môi run run. Tôi chỉ cười, nói:
– Mẹ có lý của mẹ. Chắc mẹ thương em nhiều hơn thôi.
Chúng tôi về nhà trong im lặng. Đêm đó, chồng nằm quay lưng, thở dài mãi. Tôi đặt tay lên vai anh, nói khẽ:
– Anh à, mẹ không phải người hồ đồ. Có thể bà có lý do riêng. Đừng oán trách.
Anh im lặng, nhưng tôi thấy vai anh khẽ run.
Một năm sau, cuộc sống chúng tôi thật sự khó khăn. Việc kinh doanh thất bại, nợ nần chồng chất, đến tiền học của con cũng thiếu. Chồng tôi bán gần hết đồ trong nhà.
Một tối, khi lục lại ngăn tủ tìm giấy tờ vay ngân hàng, tôi thấy chiếc thẻ ATM cũ mẹ chồng để lại.
Trên mặt thẻ vẫn dán mảnh giấy nhỏ, dòng chữ nắn nót bằng tay bà: “Cho con dâu giữ, phòng khi khó.”
Tôi thở dài, lẩm bẩm:
– Hai mươi triệu bây giờ cũng quý rồi.
Sáng hôm sau, tôi ra ngân hàng. Cô giao dịch viên cắm thẻ vào máy, nhìn màn hình rồi ngẩng lên, hơi giật mình.
– Chị muốn rút bao nhiêu ạ?
– Ờ… chắc tầm mười triệu thôi.
– Dạ, nhưng… tài khoản của chị có số dư khá lớn.
Tôi chớp mắt.
– Lớn là… bao nhiêu?
– Hơn hai tỷ bảy trăm triệu ạ.
Tôi chết lặng. Mọi âm thanh xung quanh như biến mất.
Người ta nói, có những cú sốc khiến tim như ngừng đập – tôi đã hiểu cảm giác ấy. Tôi hỏi lại, giọng lạc đi:
– Cô nhầm không? Mẹ tôi bảo trong thẻ chỉ có hai mươi triệu mà.
– Dạ, không nhầm đâu ạ. Tài khoản này được nạp thêm sau khi bà cụ qua đời khoảng một tháng. Số tiền chuyển vào từ… chính sổ tiết kiệm đứng tên bà.
Tôi run run ký nhận. Trong đầu hiện lên hình ảnh mẹ chồng – người phụ nữ hay mặc áo nâu, giọng nói nhỏ nhẹ nhưng ánh mắt luôn sắc sảo.
Bà từng nói với tôi trước khi mất:
– Con dâu tốt là người biết giữ yên lòng, không phải người biết giữ của.
Lúc đó tôi chỉ mỉm cười cho qua. Giờ mới hiểu, bà đã thử lòng tôi – và cả chồng tôi.
Tôi về nhà, kể lại cho chồng. Anh chết lặng, rồi ôm mặt bật khóc.
– Mẹ… mẹ thử mình thật rồi. Anh cứ tưởng mẹ thiên vị.
Tôi đặt tay lên vai anh:
– Bà không cần con cái giàu có, bà cần biết ai sống tử tế. Nếu lúc ấy chúng ta nổi giận, tranh giành, có lẽ bà đã đúng khi không tin mình.
Hôm đó, hai vợ chồng ngồi suốt đêm bên bàn thờ mẹ. Tôi đốt nén nhang, nhìn di ảnh bà mỉm cười.
– Mẹ à, con nhận được rồi. Con hứa sẽ dùng đúng như lời mẹ dặn: “phòng khi khó.”
Sau này, tôi chia số tiền ấy làm ba phần:
Một phần trả nợ và dựng lại việc làm ăn.
Một phần gửi tiết kiệm cho con học hành.
Phần còn lại, tôi gửi về quê, xây lại căn nhà cũ của mẹ thành nhà tình thương cho người già neo đơn.
Ngày khánh thành, Nam cũng về, cúi đầu trước bàn thờ mẹ, nước mắt rưng rưng:
– Em xin lỗi, chị. Em cứ nghĩ mẹ thiên vị em…
Tôi cười hiền:
– Mẹ cho mỗi người một bài học khác nhau. Của em là “biết chăm”, của chị là “biết chịu”. Giờ chúng ta đều hiểu, phải sống sao cho xứng đáng.
Đêm đó, tôi nằm mơ thấy mẹ. Bà đứng bên cửa, ánh sáng phủ quanh người, tay cầm quả quýt vàng – thứ bà hay cho tôi mỗi lần về quê.
– Con biết dùng tiền rồi chứ? – bà hỏi.
Tôi gật đầu, nghẹn ngào:
– Con biết, mẹ ạ.
Bà mỉm cười, dịu dàng như thuở nào:
– Thế là mẹ yên tâm rồi. Hai mươi triệu hay hai tỷ, cũng chỉ là phép thử. Cái quý nhất là lòng người.
Khi tỉnh dậy, tôi thấy lòng nhẹ nhõm. Trên bàn thờ, khói hương vẫn nghi ngút, và tấm thẻ ATM nằm gọn trong tay tôi – không còn là “tài sản”, mà là bài học về niềm tin và sự nhân hậu mà mẹ để lại.
