Năm tôi rời quê, nhà chỉ còn căn bếp nứt tường và mái ngói cũ sắp sập. Mẹ đứng ngoài hiên, dúi vào tay tôi nắm muối rang:
“Con đi xa nhớ giữ sức khỏe. Tiền bạc kiếm được, cứ gửi về cho mẹ giữ. Nhà mình nghèo, nhưng mẹ không để con thiệt đâu.”

Tôi tin mẹ. Mẹ là người phụ nữ cả đời lam lũ, chắt chiu từng đồng cho tôi ăn học, nuôi em trai sau khi cha mất. Trong mắt tôi, mẹ là tất cả.

1. Những năm tháng ở xứ người

Tôi qua Nhật làm công nhân xây dựng. Thời gian đầu khổ đến mức có lúc muốn bỏ về — giá rét, cô đơn, nỗi nhớ nhà cồn cào. Nhưng mỗi lần gọi điện, nghe mẹ động viên, tôi lại cố.
“Ráng lên con, mình làm người xa quê, chỉ cần chăm chỉ thì không đói.”

Tôi nghe lời, làm thêm cả ca đêm. Có tháng ngủ chưa tới 4 tiếng mỗi ngày. Lương đầu tiên gửi về 50 triệu, mẹ nói sẽ gửi tiết kiệm. Rồi tháng sau, hai tháng sau… số tiền gửi về ngày càng nhiều. Năm năm, tổng cộng tôi chuyển hơn bảy tỷ đồng.

Tôi không hỏi nhiều, chỉ dặn:
“Mẹ giữ kỹ, để sau này con về mở công ty, đổi đời cho cả nhà.”
Mẹ chỉ cười qua điện thoại:
“Mẹ còn giữ từng tờ giấy con gửi, yên tâm.”

2. Ngày trở về

Khi cầm vé máy bay về nước, lòng tôi rộn ràng. Tôi tưởng tượng cảnh mẹ ôm lấy tôi, em trai cười rạng rỡ, rồi cả nhà ăn bữa cơm đoàn viên.
Nhưng ngay khi taxi dừng trước cổng, cảm giác ấy tan biến. Căn nhà cũ vẫn vậy, chỉ khác là cổng đã thay biển tên chủ hộ: “Nguyễn Văn Dũng” – tên em trai tôi.

Tôi khựng lại.
“Mẹ đâu rồi, Dũng?” – tôi hỏi.
Em trai chỉ đáp qua loa: “Mẹ đang nằm nghỉ, dạo này mẹ yếu lắm.”

Tôi bước vào phòng, mẹ nằm trên giường, tóc đã bạc trắng, khuôn mặt hốc hác. Nhìn thấy tôi, bà bật khóc:
“Con về rồi hả? Mẹ tưởng con quên mẹ.”

Tôi nắm tay bà, lòng nghẹn lại. Sau phút giây xúc động, tôi hỏi:
“Tiền con gửi mấy năm qua, mẹ còn giữ không? Giờ con muốn rút ra làm ăn.”

Câu hỏi vừa dứt, phòng bỗng im phăng phắc. Em trai tôi tránh ánh mắt tôi, mẹ quay mặt đi.
Rồi bà nói chậm rãi:
“Mẹ… cho Dũng hết rồi, con ạ.”

3. Cơn giận và nước mắt

Tôi chết lặng.
“Hết là sao hả mẹ? Bảy tỷ con gửi, công sức năm năm trời… sao mẹ lại cho hết?”
“Dũng nó lấy vợ, rồi sinh con, làm ăn thua lỗ. Mẹ sợ nó khổ, nên giúp. Mẹ nghĩ sau này con về vẫn có thể làm lại.”

Tôi bật dậy, như có ai tát thẳng vào mặt.
“Còn con thì sao? Con không phải con mẹ à? Con đi làm quần quật, gửi từng đồng về, đâu phải để nuôi người khác! Mẹ có biết ngoài kia con sống thế nào không? Ăn mì cả tháng, ngủ trong phòng lạnh cóng, chỉ để mẹ không thiếu tiền!”

Mẹ im lặng, nước mắt chảy dài. Em trai tôi đứng nép ở cửa, giọng lạc đi:
“Anh, em xin lỗi. Lúc đó mẹ khóc lắm, em cũng không dám nhận, nhưng mẹ bảo nếu không giúp em, nhà này tan nát.”

Tôi cười cay đắng:
“Tan nát thì bây giờ mới tan nát đây!”

4. Đêm dài nhất đời

Đêm ấy, tôi ngồi ngoài sân, nhìn bầu trời quê hương mà lòng tan hoang. Mẹ ra ngồi bên cạnh, tay run run đặt lên vai tôi.
“Mẹ biết mẹ sai, nhưng mẹ sợ em con hư hỏng. Mẹ chỉ nghĩ, tiền nào cũng là máu thịt, nếu dùng nó để cứu một đứa con, thì mẹ chịu tội cũng cam lòng.”

Tôi quay sang nhìn mẹ — người đàn bà nhỏ bé ấy run rẩy trong gió. Bỗng thấy lòng mình giằng xé.
Tôi giận bà, nhưng cũng thương. Năm năm qua, tôi vì tiền mà xa mẹ, xa quê. Còn bà, vì tình mẹ mà đánh đổi lòng tin của đứa con đi xa.

Hai nỗi đau ấy, bên nào cũng thật.

5. Lá thư trong ngăn tủ

Sáng hôm sau, tôi định ra bến xe bắt chuyến lên thành phố. Trước khi đi, mẹ gọi lại, đưa cho tôi một phong thư cũ:
“Con đọc rồi hẵng trách mẹ.”

Trong thư, là nét chữ run run của mẹ:

“Con à, mẹ biết con sẽ giận khi biết chuyện. Nhưng ngày con gửi tiền về, mẹ không để yên một đồng. Mẹ chia một phần cho Dũng trả nợ, phần còn lại mẹ âm thầm mua đất đứng tên con ở thị trấn. Mẹ sợ nếu nói, con lại gửi thêm, lại khổ nữa. Giờ đất đó người ta đang trả hơn sáu tỷ, mẹ không dám bán, chờ con về quyết định.”

Tôi sững người. Mẹ vẫn nghĩ xa đến thế.

Chạy vội ra sau nhà, tôi thấy mảnh đất ấy – mấy năm qua đã mọc lên dãy nhà trọ. Người thuê ra vào tấp nập.
Mẹ đứng sau lưng, giọng khàn khàn:
“Mẹ nghèo, nhưng không ngu đâu con. Chỉ là mẹ thương các con theo cách riêng. Dũng nó sai, nhưng mẹ cũng sai vì thiên vị. Nếu con muốn, mẹ ký lại hết cho con. Mẹ chỉ mong các con đừng ghét nhau.”

6. Hàn gắn

Tôi nhìn em trai, nhìn mẹ – cả hai đều cúi đầu. Một lúc lâu, tôi nói:
“Con không cần lấy lại gì hết. Mẹ giữ mảnh đất đó, cho thuê mà sống. Con lên thành phố làm lại từ đầu. Nhưng con xin mẹ, từ nay đừng giấu con điều gì nữa.”

Mẹ bật khóc, nắm chặt tay tôi.
“Con tha cho mẹ rồi à?”
“Con đâu thể giận mẹ suốt đời. Mẹ là lý do con làm tất cả những điều này.”

Em trai tôi quỳ xuống, nghẹn ngào:
“Anh ơi, em xin lỗi. Em sẽ làm việc trả anh dần, dù cả đời cũng được.”
Tôi xoa đầu nó, nói nhỏ:
“Anh không cần tiền, chỉ cần em sống tử tế. Đó mới là thứ mẹ cần nhất.”

7. Cái kết

Một năm sau, tôi mở xưởng mộc nhỏ ở thành phố. Ngày khai trương, tôi gọi mẹ và em lên chơi. Mẹ mặc áo mới, cười rạng rỡ như chưa từng có những giọt nước mắt.

Tôi nhìn mẹ, thấy rõ trong nếp nhăn ấy là cả một đời lo toan, yêu thương vụng về mà chân thật. Tôi hiểu, đôi khi cha mẹ không sai vì ác ý, mà chỉ vì thương không đúng cách.

Buổi chiều, tôi đưa mẹ đi dạo quanh xưởng. Mẹ bảo:
“Giờ thì con đã thật sự giàu rồi, không phải vì tiền, mà vì con biết tha thứ.”

Tôi im lặng, chỉ nắm chặt tay bà. Trong khoảnh khắc ấy, tôi biết, bảy tỷ kia — dù mất hay còn — cũng không đáng giá bằng việc tôi vẫn còn có mẹ để trở về.

Thông điệp:
Tiền có thể mất, nhưng tình thân nếu còn, vẫn là thứ tài sản lớn nhất. Có những sai lầm của cha mẹ xuất phát từ yêu thương, vụng về mà thành tổn thương. Tha thứ đôi khi không làm ta nghèo đi — mà khiến ta giàu hơn, bởi lòng thanh thản và mái nhà vẫn còn đó để trở về.