Người cô trở về từ bóng tối
Năm 2005, cô tôi ra tù.
Cả làng rộ lên như ong vỡ tổ. Người thì xì xào: “Con Lành về rồi đấy.” Người khác lại buông tiếng thở dài: “Phá hoại như nó, có ngày lại vào tù thôi.”
Cô tôi – Lành – từng là người phụ nữ xinh đẹp, lanh lợi nhất xóm. Nhưng rồi một lần vì tin người, cô dính vào đường dây làm giả giấy tờ, bị bắt, lĩnh án ba năm. Khi ấy, cả nhà coi như mất mặt. Bà nội ngất lên ngất xuống, mẹ tôi thì chỉ biết khóc, còn bố – anh trai cô – lặng thinh, đêm nào cũng ngồi ngoài hiên hút thuốc đến sáng.
Ngày cô ra tù, trời mưa dầm.
Bố tôi mang chiếc áo mưa cũ, một mình ra bến xe huyện đón cô.
Mẹ tôi mắng:
“Anh đón nó làm gì? Nhà này còn mặt mũi nào nhìn xóm giềng!”
Bố chỉ nói một câu, nhẹ mà khiến cả nhà im bặt:
“Dù sao nó cũng là em gái tôi.”
Cô về, người gầy sọp, da tái xám, đôi mắt sâu thẳm như chứa cả một trời tội lỗi.
Ngày đầu tiên, cô chẳng nói nhiều, chỉ đứng ngoài hiên nhìn ruộng lúa sau nhà, mưa tạt ướt tóc mà vẫn không nhúc nhích.
Bữa cơm đầu tiên có cô, mẹ đặt bát xuống bàn cái cạch, nói như hờn:
“Trong nhà sáu miệng ăn, thêm người lại thêm khổ. Đừng trách tôi nói thẳng.”
Cô im lặng. Còn bố tôi vẫn gắp cho cô miếng cá khô, nhẹ giọng:
“Ăn đi, ăn được mới sống được.”
Cô cười nhạt, rồi cúi đầu ăn như nuốt nước mắt.
Những ngày sau đó, cô sống lặng lẽ. Sáng sớm đã ra đồng, chiều về giúp tôi nhổ cỏ, vo gạo, nấu cơm. Cô ít nói, nhưng ánh mắt lúc nào cũng ấm.
Dù vậy, dân làng vẫn chưa thôi dị nghị.
Người ta bảo: “Cái loại từng ở tù, tốt đẹp gì đâu.”
Có lần tôi đi học, mấy đứa bạn trêu:
“Thằng Nam có cô đi tù đấy!”
Tôi tức lắm, về nhà khóc.
Cô chỉ xoa đầu tôi, bảo:
“Đừng buồn. Con người ta ai cũng có lúc sai, chỉ là có người bị thấy, có người không.”
Tôi nhìn cô, thấy trong mắt cô có gì đó rất lạ — vừa đau, vừa kiêu hãnh.
Một buổi tối, trời mưa to.
Mẹ tôi ngồi khâu áo, nói bóng gió:
“Người ta ra tù thì phải biết thân biết phận, đừng dây dưa vào nhà người khác. Nhà này đủ khổ rồi.”
Cô đang rửa bát, tay run lên, bát suýt rơi.
Bố tôi ngẩng lên, nói nhỏ:
“Cô ấy đã trả giá rồi. Mình nên cho người ta cơ hội sống.”
Mẹ im lặng, nhưng tôi thấy đôi mắt bà ươn ướt.
Một tuần sau, cô đi đâu mất.
Bố lo lắng, định lên huyện tìm thì cô trở về, áo ướt sũng, tay xách theo túi nilon căng phồng.
Cô ngồi xuống bàn, mở túi ra — toàn là tiền.
Rồi cô đập mạnh xuống mặt bàn, giọng nghèn nghẹn:
“Nhóc con, đi học đi. Cô lo cho mày.”
Tôi tròn mắt, chưa hiểu gì.
Cô cười, ánh mắt long lanh:
“Cô làm thuê cho một tiệm may trên thị trấn, họ thấy cô khéo tay nên cho ứng trước tiền. Cô không cần gì, chỉ muốn mày học đàng hoàng, sau này đừng khổ như cô.”
Tôi bật khóc. Bố cũng quay đi, lặng lẽ châm điếu thuốc, khói bay nghi ngút như giấu đi nỗi xúc động.
Từ hôm đó, cô chính thức trở thành “cột trụ thứ hai” trong nhà.
Cô nhận may thuê, thức khuya, dậy sớm, không nề hà việc gì.
Có khi vừa may vừa ho khan, nhưng miệng vẫn cười:
“Tiền công hôm nay đủ cho thằng Nam mua vở mới rồi.”
Còn tôi, cứ mỗi lần cầm tập tiền học cô dúi vào tay, lại thầm hứa sẽ không phụ lòng người đàn bà mang vết sẹo quá khứ ấy.
Năm tôi đỗ đại học, cả nhà mừng rỡ.
Mẹ tôi ôm lấy tôi khóc, còn cô thì chỉ đứng sau hiên, lặng lẽ nhìn, môi mấp máy:
“Giỏi lắm, nhóc con.”
Tôi quay lại định ôm cô thì thấy mắt cô đỏ hoe.
Sau bữa cơm hôm ấy, cô bảo:
“Cô đi làm xa một thời gian nhé, nghe nói người ta cần thợ may có tay nghề.”
Bố tôi gật đầu, dặn:
“Đi thì giữ sức khỏe, đừng làm quá sức.”
Cô đi được nửa năm thì bệnh.
Người ta gọi điện về báo cô bị viêm phổi nặng, không qua khỏi.
Bố tôi tức tốc lên bệnh viện, mang về một hũ tro nhỏ, ôm chặt đến run người.
Trong túi đồ cô để lại, có một cuốn sổ nhỏ.
Trang đầu là nét chữ nghiêng nghiêng:
“Nếu tôi có mệnh hệ gì, xin gửi hết số tiền tiết kiệm cho cháu Nam.
Đời tôi sai nhiều rồi, chỉ mong đời nó sáng.”
Tôi ôm cuốn sổ, bật khóc nức nở.
Những giọt nước mắt mặn chát hòa cùng tro bụi, rơi trên bàn tay tôi — ấm mà lạnh lẽo vô cùng.
Mười năm sau, tôi đã là một giáo viên.
Ngày nhận quyết định bổ nhiệm, tôi mang một bó hoa nhỏ về, đặt lên bàn thờ cô.
Khói hương quyện vào ánh chiều, tôi khẽ nói:
“Cô ơi, con đã làm được rồi.”
Ngoài kia, mưa lất phất. Tôi tưởng như thấy bóng cô ngồi bên hiên, đôi tay gầy guộc khâu áo, ánh mắt hiền dịu.
Cô không còn là “người đàn bà từng đi tù” trong lời dị nghị của xóm làng, mà là người phụ nữ đã cứu cả một cuộc đời — cuộc đời của tôi.
🌾 Thông điệp nhân văn:
Không ai có quyền phán xét mãi một con người vì lỗi lầm trong quá khứ.
Một người từng ngã xuống vẫn có thể đứng dậy, sống tử tế, yêu thương và hy sinh.
Cô tôi — người đàn bà bị cả làng hắt hủi — đã ra đi trong thanh thản, bởi cô đã gieo lại hạt mầm tốt đẹp nhất: niềm tin vào con người.
Bạn có muốn tôi viết phiên bản cùng câu chuyện này nhưng từ góc nhìn của người bố, người đã bất chấp tất cả để đón em gái về, với cảm xúc của một người anh già nua sống trong ân hận và tự hào không? Phiên bản đó rất sâu và dễ lấy nước mắt.
