Mùa hè miền Bắc năm nay như muốn hun người ta thành than. Trên con ngõ nhỏ nhà em, mặt đường nhựa mềm ra, bốc mùi khét lẹt vào buổi trưa. Nắng trùm lên mái ngói, bờ tường, cả những chậu hoa giấy héo rũ. Việc em mang bầu tháng cuối vì thế mà nặng nề gấp bội: mỗi bước đi là một lần lưng như gãy, mồ hôi chảy ròng, cổ họng khô rang như cát.
Nhà em mới lắp điều hòa năm ngoái, phòng tầng hai – căn phòng chúng em ở – kín đáo hơn, lại không bị tiếng xe cộ. Từ hai hôm trước, nhiệt kế treo ở bậc thang hiển thị 39 độ. Chồng em đi làm liên tục, chỉ tối mới về. Em ở nhà chờ ngày sinh, thỉnh thoảng co cứng bụng, phải nằm nghiêng thở đều cho qua. Bác sĩ dặn nhiệt độ cao dễ khiến huyết áp tăng, phù nề, mệt mỏi, còn có nguy cơ dọa sinh non, nên em tự cho phép mình bật điều hòa cả ngày, để nhiệt độ 27–28 độ vừa phải, thêm cái quạt đứng thổi nhẹ, giữ phòng khô ráo. Em tưởng thế là hợp lý, nào đâu đó lại bắt đầu thành câu chuyện.
Mẹ chồng em – bà Lý – bảy mươi, người nhỏ thó nhưng mắt rất tinh. Từ ngày em bật điều hòa nhiều, bà bỗng chăm xuống tầng một hơn, không phải để ngồi hóng gió cổng, mà để… nhìn đồng hồ điện. Mỗi lần chỉ vài phút, một tiếng lại lục cục mở cửa, ghé mắt dòm, rồi lẩm bẩm: “Lại nhảy thêm một số…”, mặt co lại như nhìn thấy ai lấy mất đồng tiền cuối cùng. Lần đầu em thấy bà làm vậy, chỉ hơi chột dạ. Lần thứ ba, thứ năm, thành ra cồn cào. Đến ngày hôm sau, khi chồng em gom cặp xách đi làm sau kỳ nghỉ lễ dài, bà chặn em ở cầu thang, nói thẳng:
– Hôm nay nó đi làm rồi, con tắt điều hòa đi. Để tối nó về rồi bật. Ban ngày nóng thì bật quạt chứ ở nhà cả ngày nằm điều hòa, sau này trả nợ tiền điện không kịp đâu!
Em cố giữ giọng mềm:
– Con cũng không để lạnh quá đâu mẹ. Bác sĩ bảo con cần tránh nóng, con hay bị co cứng bụng. Với lại… – em nhìn xuống bụng, cười nhạt – sắp đến ngày rồi ạ.
– Chẳng bác sĩ nào bắt nằm điều hòa cả ngày. Nóng thì người ta vẫn sống. Ngày xưa mẹ đẻ bố nó giữa tháng sáu, còn đi lấy nước giếng, có chết đâu! – Mẹ phẩy tay, rồi bỏ thêm một câu như vô tình – Bây giờ người ta chỉ biết hưởng thụ. Ăn bám chồng, chồng đi làm mướt mồ hôi, còn ở nhà ăn với nằm mát, vặn điều hòa cả ngày.
Câu sau như mũi kim mảnh đâm đúng ngực. Em nín lặng. Ngày xưa mẹ đẻ giữa mùa nóng, có thể đúng. Nhưng “ngày xưa” ở đây là bốn mươi năm trước, còn bây giờ em sống giữa phố, trong một ngôi nhà khác, với một cơ thể khác. Em cũng không ăn bám – tiền tích cóp từ công việc trước khi bầu em vẫn góp chi tiêu. Nhưng thôi, em nghĩ, người già hay tiếc của, lại thiếu niềm tin với thứ gọi là “tiện nghi thời nay”. Dù vậy, buổi trưa ấy em vẫn bật điều hòa, giữ 28 độ, cửa chỉ hé một khe nhỏ.
Mười lăm phút sau, em khát nước muốn xuống bếp, vừa lồm cồm đứng dậy thì “tạch!” – điều hòa tắt. Không khí chừng như dừng lại một nhịp, rồi luồn nóng ào lên. Em ngây người nhìn cái cục lạnh vẫn còn đèn đỏ chớp nhẹ – nó vừa bị rút điện từ cầu dao tầng một. Em toan gọi, thì nghe tiếng dép mẹ lẹp xẹp ở bậc thang:
– Cầu dao hỏng à? Để mẹ bật lại, nhưng chỉ quạt thôi. Điều hòa tốn lắm!
Em đi chậm đến đầu cầu thang, nói khẽ:
– Mẹ ơi, con đang nằm, mẹ đừng tắt. Con mệt quá.
– Nằm điều hòa mới mệt! Lạnh nó thấm vào xương, sau này đau cả người – bà đánh mắt, vừa nói vừa kéo cái cầu dao riêng cho điều hòa xuống.
Em cảm giác hòn lửa chảy ra trong người, nhưng rốt cuộc vẫn không cãi. Chỉ âm thầm đi lên, lấy túi chườm lạnh đặt lên trán, nằm nghe tiếng ve rền, nghe con đạp trong bụng, lẫn tiếng mẹ dưới nhà đóng bíp bíp cái van nước – mọi âm thanh nóng nải bỗng lớn hơn thường.
Chiều muộn, chồng về, em kể lại với giọng đã kiềm chế hết mức. Anh ngồi thừ, nói với mẹ:
– Mẹ, để vợ con bật điều hòa. Bệnh viện dặn rồi, nóng không được.
– Bệnh viện với chả bệnh… – mẹ chồng em bĩu môi – Con đi làm vất vả, tiền đâu mà trả cái thứ máy ăn điện đó? Ban ngày tắt đi. Tối về thích thì bật.
– Mẹ cứ nhìn đồng hồ điện suốt thế, có giảm được số nào đâu! – chồng em cáu, rồi hạ giọng – Con tính cả rồi. Tháng này tăng có chút, con gánh được. Mẹ để vợ con yên.
Cuộc nói chuyện kết thúc ở cái lưng quay ngoắt của mẹ. Đêm đó, em vẫn bật điều hòa, trong khi ở phòng đối diện mẹ mở cửa sổ toang, quạt quay cành cạch, tiếng ho của bà vang lên lẫn gió.
Sáng hôm sau, khi chồng đi làm, sự việc lại lặp lại – chỉ nhanh hơn, thẳng thừng hơn. Em nằm chừng mười phút thì nghe tiếng dép, rồi “tạch!”. Em chưa kịp nói thì đã thấy mẹ đứng ở cửa:
– Con đừng bật nữa. Nóng thì quạt. Trưa đỡ nắng, muốn bật mười lăm phút thì bật, cho bớt kiêu. Còn ban ngày – bà liếc bụng – người ta bầu bí cũng đâu có ẻo lả đến thế!
Câu “ẻo lả” làm em nuốt khan. Tới trưa, mồ hôi dầm dề, em cắn môi bật lại. Một lát sau, “tạch!”. Chưa đầy nửa tiếng, “tạch!” lần nữa. Không khí trong phòng biến thành trò giằng co: mỗi lần gió mát vừa lan ra, nó lại tắt phụp, để cái nóng trườn vào nhanh gấp đôi. Em gọi điện cho chồng, anh chỉ “ừ” rồi bảo về sớm. Em chợt thấy mình như đứa trẻ bị người lớn lén kéo mất cây kẹo, bất lực và buồn tủi.
Đầu giờ chiều, em mệt dại, nằm mà mắt vẫn hé vì sợ lại “tạch!”. Quạt vù vù, ngoài trời sáng đến lóa. Một thoáng, em thấy ngực nặng, khó thở, hai tai lùng bùng. Em cố nghiêng trái, thở sâu như bác sĩ dặn. Nhưng đến khi muốn ngồi dậy, đầu gối bỗng mềm nhũn. Em mở miệng gọi “Mẹ ơi”, lại chỉ thành tiếng khàn. Cũng may, đúng lúc ấy có tiếng khóa cổng leng keng – chồng em về. Anh chạy lên, thấy em tái nhợt, mồ hôi lạnh túa ra, vội bế xốc xuống xe.
Ở bệnh viện, bác sĩ đo huyết áp, kiểm tra tim thai, chẩn đoán: mệt vì nóng, huyết áp dao động, thở nông. “May chưa nguy hiểm,” bác sĩ nói, dặn tránh nóng gắt, giữ nhiệt độ phòng ổn định, uống đủ nước, ngủ đủ giấc. Em nằm truyền, chồng em lặng lẽ nắm tay. Sự im lặng của anh khiến em vừa ấm, vừa đau. Em không trách anh, nhưng cũng không biết làm gì hơn ngoài vùi mặt vào vai áo anh, như muốn trốn khỏi nắng mùa hè.
Chiều muộn, chúng em về. Mẹ chồng ngồi ở bậc thềm, tay cầm cái quạt nan, nhìn ra ngõ. Thấy em, bà nghiêng đầu, mắt lảng đi. Chồng em đặt túi thuốc trên bàn:
– Bác sĩ dặn rồi. Mẹ đừng tắt điều hòa nữa. Nhà mình không thể tiếc vài trăm nghìn mà để con dâu mệt. Mẹ muốn thấy cháu ra đời khỏe mạnh, thì phải để mẹ nó khỏe.
– Các người lúc nào cũng “bác sĩ bác sĩ”… – mẹ khịt mũi – Ngày xưa ốm cũng tự khỏi. Nói thật, mẹ chán cái kiểu sống phung phí. Nhà ta không phải giàu có gì. Chưa đẻ đã học đòi.
Lần này, giọng chồng em cứng lại:
– Mẹ, con mua cái điều hòa không phải mua cho vui. Mẹ ở nhà ngày xưa khác, bây giờ khác. Con đi làm để có tiền, trước hết là để gia đình sống thoải mái hơn. Mẹ tiếc điện là thói quen, con hiểu, nhưng mẹ đừng dùng thói quen ấy để làm khổ người khác.
Anh nói hết câu rồi lặng im. Mẹ chồng đưa mắt nhìn cái quạt nan, vân gỗ cũ mòn, giống như nhìn lại tuổi trẻ lao lực vì cày cấy. Em chợt hiểu bà không chỉ tiếc tiền, bà tiếc cả những năm tháng nghèo không cho phép mình thoải mái. Bà sợ hóa đơn như sợ bão. Nhưng nỗi sợ ấy lại vò nát cuộc sống người khác.
Đêm hôm đó, em vẫn bật điều hòa, mẹ không tắt. Sáng sau, chồng đi làm, căn nhà yên. Em nằm đọc sách, gió trong phòng đều, nhịp đập con cũng đều. Em bắt đầu nghĩ, nếu cứ thế này, mâu thuẫn có thể lắng. Song đến trưa, khi em ngủ quên, điều hòa bỗng tắt. Em bật dậy, đầu ong ong. Xuống tầng, thấy mẹ đứng ở cầu dao, mặt không biểu cảm.
– Con thả lỏng quá – bà nói, như người tuyên bố nguyên tắc. – Nóng chịu một chút có chết đâu. Chỉ đợi thằng chồng về là bật. Cả làng còn người ta không điều hòa, họ có kêu đâu?
– Nhưng con đang mệt, mẹ. Con vừa ở bệnh viện về hôm qua. – Em sợ mình bật khóc.
– Vậy thì đi bệnh viện mà ở luôn! – câu nói ấy ném thẳng, sắc như dao.
Em đứng chết lặng. Mẹ quay gót, tiếp tục mở nồi cơm, dáng đi nhỏ bé nhưng cứng đờ. Lúc ấy, trong em có gì vỡ thật khẽ, không phải tình cảm, mà là niềm hy vọng lẫn lộn. Em quay lên phòng, nhắn cho chồng: “Em chuyển sang nhà trọ gần bệnh viện ít hôm nhé.” Anh gọi lại tức thì. Em trình bày, giọng bình thản đến lạ. Anh hít sâu, bảo: “Anh tan làm đón em.”
Chiều, chúng em mang theo vài bộ đồ, thuê một phòng trọ nhỏ gần bệnh viện – căn phòng xám nhưng sạch, treo cái máy điều hòa cũ. Em nằm xuống chiếc giường nệm hơi cứng, nghe tiếng điều hòa chạy rì rì, bỗng thấy nước mắt chảy ra. Không phải buồn vì đi, mà buồn vì phải đi bằng cách ấy. Chồng em ngồi cạnh, ôm vai em:
– Anh xin lỗi. Anh không biết mẹ lại…
– Không phải lỗi của anh – em nói – Chỉ là mẹ không chịu nghe. Em cũng không muốn cãi nhau mãi, nhiều khi còn thấy có lỗi vì bật điều hòa nhiều. Nhưng em mệt thật.
Anh gật đầu, ánh mắt chắc lại. Anh nhắn cho mẹ, nói rõ lý do. Mẹ chỉ gửi một dòng: “Tùy.” Từ “tùy” ấy ngắn ngủn, lạnh như nước giếng sâu.
Hai ngày sau, mẹ không gọi, không hỏi. Chồng em vẫn về nhà mẹ dọn dẹp, đóng tiền gạo, rồi lại ghé phòng trọ với em. Những đêm đó, chúng em ăn cơm hộp, nói chuyện đặt tên con. Em bắt đầu thấy bình yên, dù thi thoảng cơn buồn bã chồm đến. Trong các khoảng trống ấy, em nhớ ra hồi mới cưới, mẹ từng ngồi may chiếc chăn cho em, luồn kim cẩn thận, thỉnh thoảng lại thổi phù vào đầu ngón tay đau. Mẹ từng không phải như thế. Hay mẹ vẫn thế, chỉ có em thay đổi?
Ngày thứ ba, khi chồng đang ở cơ quan, mẹ chồng gọi em. Giọng bà không gay gắt, hơi khàn:
– Bao giờ về?
– Dạ… chắc đợi đến khi con sinh. Ở đây gần bệnh viện an tâm hơn ạ.
Bên kia im vài giây. Rồi bà nói:
– Nhà mình đỡ nóng rồi. Mẹ che lưới xanh ngoài mái tôn. Với… mẹ cũng gọi thợ đến, họ lắp cái công tơ phụ trên phòng con, bảo đo riêng số. Tháng nào con bật bao nhiêu, con trả bấy nhiêu, khỏi ai kêu ai.
Em im. Em hiểu bà nghĩ công tơ phụ là công bằng – mỗi người tự trả. Nhưng điều em cần không phải tiền, mà là sự thừa nhận rằng cái mát mẻ ấy là cần thiết, rằng em không “ăn bám”. Tuy nhiên, em vẫn cảm ơn:
– Vâng, con cảm ơn mẹ. Nhưng mấy hôm nữa con mới về. Con hẹn lịch khám bụng.
– Ừ. – Bà ngập ngừng – Ở đó… có ổn không?
– Ổn ạ.
– Ừ.
Cuộc gọi kết thúc bằng tiếng thở dài. Chồng em về, nghe em kể về công tơ phụ, nhíu mày:
– Công tơ phụ đo đúng thật, nhưng ý không phải để tính tiền như đi trọ. Ý là mẹ muốn quyền kiểm soát. Mọi thứ thành ra giao dịch.
– Em biết – em nói – Nhưng ít nhất bà đã bước một bước.
Anh mím môi. Tối đó, anh nhắn cho mẹ: “Mai con về nói chuyện.”
Hôm sau, khi chúng em về, mẹ chồng đang ngồi dưới bóng cây bàng, trước mặt là con dao nhỏ và rổ đỗ. Thấy chúng em, bà ngẩng lên, nhìn thoáng qua bụng em, rồi hạ mắt. Chồng em kéo ghế:
– Mẹ. Mình nói rõ với nhau. Con không cãi vã nữa, nhưng phải có nguyên tắc. Một, vợ con đang mang thai, cần tránh nóng. Điều hòa phòng con bật cả ngày khi trời nắng gắt là cần. Hai, nếu mẹ lo hóa đơn, con sẽ chịu. Còn công tơ phụ, mẹ muốn lắp thì lắp, nhưng không dùng để thì thụt “tạch” cầu dao nữa. Ba, nếu còn chuyện tắt bật, tụi con sẽ chuyển ra ở riêng luôn.
Mẹ chồng em không cãi. Bà ngồi im, mắt nhìn rổ đỗ, bàn tay nhỏ nhoi lật đi lật lại con dao. Một lúc lâu, bà nói:
– Mẹ có tắt, vì mẹ sợ. Sợ đến cuối tháng hóa đơn cao ngất, con đi làm vất, nó lại đè lên lưng. Mẹ nhìn số nhảy là nhớ cảnh ngày xưa đói, chả có cái gì. Tiền như cát trôi qua kẽ tay. Mẹ sợ cảm giác tốn kém. Mẹ… – bà ngẩng lên – Mẹ nói nặng với con, vì mẹ thấy con nằm mát mà bực. Lẽ ra mẹ không nên.
Bà đặt con dao xuống, giọng nhỏ lại:
– Hồi trẻ, mẹ sinh bố nó giữa trưa tháng sáu. Lúc chuột rút, mẹ cắn răng, chẳng có ai đưa đi viện. Mẹ nghĩ đẻ là việc trời định. Nên giờ nghe nói “bác sĩ dặn điều hòa”, trong đầu mẹ cứ… không tin. Mẹ không hiểu thời nay cần những cái như thế. Mẹ xin lỗi.
Em bất giác thấy cổ họng mình nghẹn, như có cục bông chặn ngang. Đến lúc ấy, em mới nhận ra em cũng có lỗi: em đã giận bà bằng cách im lặng, bằng cách bỏ đi mà không để bà hiểu nỗi sợ chuyện “tiền” của bà là gì. Em gật đầu:
– Con xin lỗi mẹ. Con cũng nóng nảy. Con… sợ. Em bé mà có chuyện gì con không chịu nổi. Có khi vì thế con bật điều hòa nhiều, không kịp giải thích.
Không khí rơi vào khoảng bình yên hiếm hoi. Em nghe tiếng lá bàng xào xạc, nghe mùi đỗ xanh ngai ngái. Mẹ chồng đưa tay, chạm nhẹ vào bụng em. Cử chỉ ấy vụng về, nhưng dịu dàng.
– Thôi, từ nay đừng cắt cầu dao phòng con nữa – mẹ nói – Công tơ phụ lắp rồi thì kệ đó, để ngắm cho vui. Tiền điện mẹ không kêu nữa. Nhưng con nhớ đừng bật lạnh quá, tầm hai bảy, hai tám thôi. Mẹ… mẹ “ngứa mắt” thì mẹ đi ra vườn.
Chồng em bật cười, tiếng cười như nhấc một tảng đá khỏi lồng ngực. Anh gật đầu:
– Vậy là ổn. Tối nay con nấu bữa cơm mừng hòa bình.
Bữa cơm ấy đơn giản: canh mồng tơi mướp hương, đậu rán, trứng chiên, thêm đĩa cà muối chua. Mẹ ít nói, nhưng gắp cho em miếng trứng, cứ dặn “ăn đi cho có sức”. Em nói chuyện đặt tên con, mẹ lắng nghe, đôi mắt xế chiều của bà sáng lên lúc em nhắc đến tên bố chồng. Gió ngoài hiên vẫn nóng, nhưng trong nhà gió điều hòa mềm như nước.
Những ngày sau, mẹ không còn chạy ra đồng hồ điện liên tục. Thỉnh thoảng bà vẫn liếc, nhưng mà liếc rồi… quay đi. Điều hòa phòng em bật êm, giữ 28 độ. Em không còn thấy “tạch!” phát ra từ đâu. Những chiều oi ả, mẹ bắc chiếc ghế nhựa trước cửa, lấy nón che nắng, cầm cái quạt nan phe phẩy, nói với hàng xóm: “Nhà nó sắp đẻ, phải mát mẻ cho nó. Tiền điện thì… trả chứ có ai cho.” Mấy bà cười, chuyện lan qua lan lại, bỗng nhẹ như gió.
Đêm ngày thứ mười, em chuyển dạ. Cơn đau đầu tiên đến như một cơn cuộn âm ỉ. Chồng chở em vào bệnh viện trong đêm nóng đỏ rực. Mẹ chồng ngồi ghế sau, ôm chiếc túi nhỏ đựng khăn xô và ít cháo gà bà mới hầm. Khi bác sĩ đẩy em vào, em còn nghe giọng mẹ gọi với theo: “Bình tĩnh, thở đều!” – âm thanh ấy khác hẳn kiểu gay gắt thường ngày, nó run mà chắc, như sợi dây nắm tay em.
Con em ra đời lúc ba giờ sáng, một thằng cu đỏ hỏn, tóc đen, da nhăn nhúm như quả nhót. Em kiệt sức, nhưng khi lướt tay qua mái đầu con ẩm ướt, một cảm giác lạ tràn tới: tất cả những tranh cãi, “tạch” lên “tạch” xuống, đồng hồ điện, hóa đơn… bỗng trở thành những viên đá bé xíu nằm dưới đáy sông. Dòng nước vẫn trôi, mát, đúng như nó phải thế.
Sáng sớm, về nhà, mẹ chồng đã quét sân, bày chậu nước lá tắm cho cháu, rửa sạch lá từ đêm qua. Bà nhường phòng em cho hai mẹ con, kéo cái chăn mỏng, ghé thổi nhẹ vào cổ tay con, thì thầm: “Cháu ngoan, ngủ đi.” Đến đoạn điều hòa phả một luồng mát, bà rụt tay lại, cười: “Nó sướng hơn bà ngày xưa rồi.”
Cháu được một tháng, em khỏe hơn, thân thể nhẹ như vừa gỡ một lớp áo giáp. Mẹ chồng bây giờ vào phòng không sờ nút điều hòa nữa, chỉ sờ cái trán của cháu, sờ bụng em xem đã ấm. Lâu lâu bà vẫn tiếc tiền: “Điện tháng này lại tăng…”, nhưng câu sau luôn là: “Mà thôi, có cháu là được.” Em biết thói quen tiết kiệm vẫn nằm trong máu bà, y như cái nếp cất tiền lõm bõm dưới đáy tủ. Nhưng bà đang học cách để thói quen ấy không làm ai đau.
Một chiều oi nồng, khi em bế con trên tay, điều hòa chạy đều, mẹ rửa đậu ở bếp, chồng em ngồi sửa cái kệ sách, bỗng điện ngoài phố chập chờn. Đèn chớp, quạt khựng một nhịp, điều hòa rì rì rồi im. Cả nhà cùng nhìn ra cửa. Mẹ chồng chạy ra, theo thói quen muốn nhìn đồng hồ điện. Rồi bà đứng sững lại, quay vào, cười xòa:
– Thôi, mất điện chung. Chẳng phải tại cái máy kia.
Bà đặt bát đỗ xuống, ngồi phệt xuống ghế, lấy quạt quạt cho cháu: “Mất điện thì bà quạt cho mát.” Em nhìn bà, bất giác thấy thương, thương cả những sợi tóc bạc dính mồ hôi và bàn tay đã vơi dần sự sốt ruột.
Điện trở lại sau mười lăm phút. Điều hòa chạy êm. Em bật 28 độ, đặt con vào nôi, nhìn hai cái lồng ngực – một già một trẻ – lên xuống đều đều. Chồng em đưa mắt, mỉm cười, như muốn nói “Ổn rồi.” Em gật đầu.
Từ đó, những “tạch” biến mất. Thay vào là những câu nói bình thường: “Con uống nước chưa?”, “Để mẹ bế cháu cho con ngủ trưa.” Hóa đơn điện về vẫn tăng, nhưng không ai nhắc bằng giọng nghiến răng nữa. Nhìn con lẫy, rồi lật, rồi lẫm chẫm đi, mẹ chồng run run cười, mấy lần định sờ vào đồng hồ điện lại rụt tay – thói quen đã thành trò đùa nho nhỏ, không còn là cái roi quất vào không khí gia đình.
Về sau, chồng em lắp thêm tấm phim cách nhiệt cho cửa sổ, đặt cây xanh ở ban công. Mùa nắng đỡ gắt ngay từ bậc thềm. Mẹ chồng muốn… có ích hơn – bà nói thế – nên đăng ký làm chân trực cổng cho tổ dân phố, có việc để đỡ phải chăm chăm vào đồng hồ. Buổi tối, bà kể chuyện trực cổng cho cháu nghe, cháu không hiểu gì nhưng khoái chí mà cười.
Một ngày nọ, em tình cờ thấy khoảng trống trong ngăn tủ chỗ bà thường đặt cuốn sổ tiền chợ. Không phải vì điều hòa mà thiếu, mà vì bà rút ra mua… một chiếc quạt cầm tay chạy pin cho cháu. Bà giấu, chắc định đem ra làm bất ngờ. Em giả vờ không biết, chỉ thấy lòng ngọt. Em hiểu: bà tiết kiệm không phải vì keo kiệt, mà vì muốn nắm điều mình nắm được. Giống như em bật điều hòa để nắm lấy chút mát mẻ cần thiết cho thân thể. Mỗi người bấu vào thứ mình tin là bảo vệ mình, và nếu không giải thích, thứ ấy sẽ thành cái cọc nhọn cắm giữa nhà.
Câu chuyện tưởng như chỉ xoay quanh một cái máy: bật – tắt, mát – nóng, số điện nhảy – hóa đơn tăng. Nhưng thật ra, nó xoay quanh cách người ta học cách thương nhau theo lối của nhau.
Mẹ chồng em cũng từng làm mẹ trẻ, trong nhà tranh nắng xuyên qua lỗ nhỏ trên mái rơm, mặt trời đi đến đâu là nóng mãi đến đó. Em cũng sẽ già, và có thể một ngày nào đó, em sẽ khó chịu với những thứ “thời mới” của con. Cầu dao nào cũng có thể “tạch!” trong lòng nếu người ta chỉ nhìn vào số. Điều may là chúng em đã kịp ngồi lại và đổi cách nhìn: mẹ hiểu mùa hè này khắc nghiệt, hiểu cái mát không phải xa xỉ; em hiểu nỗi sợ nghèo túm lấy tay bà như bóng.
Cuối tháng, hóa đơn điện gửi về. Số vẫn cao so với mùa đông. Mẹ nhìn qua, nhíu mày một giây theo thói quen, rồi đặt xuống, bảo:
– Tháng này cho nó mát đi. Trẻ con mà.
Chồng em cười:
– Vâng, mẹ.
Em bế con, áp má vào mái tóc mềm như bông, cảm ơn mùa hè đã dữ đến thế để chúng em học biết dịu đi. Ngoài hiên, trời vẫn nắng, nhưng trong nhà, cái mát không chỉ đến từ điều hòa – nó đến từ việc chúng em thôi “tắt” nhau. Và khi người ta thôi “tắt” nhau, câu chuyện gia đình không biến thành chiến trường nữa, mà thành căn phòng có cửa sổ mở hé, đủ gió, đủ ánh sáng, và đủ chỗ cho ba thế hệ cùng thở.
