Tôi tên là Minh, ba mươi hai tuổi, làm kế toán cho một công ty nhỏ. Nhà tôi nằm trong một khu dân cư yên tĩnh, dãy phố dài tăm tắp, người ta hầu hết đều quen biết nhau. Sống ở đây nhiều năm, tôi vốn chẳng bao giờ bận tâm đến chuyện hàng xóm láng giềng, miễn ai sống ngay ngắn, không gây ồn ào.
Nhưng rồi mùa hè năm đó kéo đến — oi bức, khô khát, trời như cái lò than đổ xuống đầu. Thế mà trong cơn nóng hầm hập, tôi để ý điều lạ lùng đầu tiên: hóa đơn tiền điện nhà tôi tăng vọt bất thường.
Một buổi sáng, tôi nhận tin nhắn của EVN: “Tiền điện tháng này: 3.286.000 đồng.”
Tôi sững người. Bình thường cao nhất cũng chỉ quanh 1 triệu rưỡi, có bật điều hòa cả ngày cũng không đến con số này. Vợ tôi, Lan, vừa đọc xong tin nhắn đã lập tức kêu trời:
— Trời đất ơi, sao lại gấp đôi tháng trước thế này? Nhà mình có dùng gì đâu ngoài cái điều hòa phòng ngủ!
Tôi chau mày, tự trấn an: chắc bên điện lực tính nhầm, hoặc công tơ có vấn đề.
Tôi xỏ dép, ra đầu nhà nhìn đồng hồ điện. Kim vẫn quay chậm rãi, không có dấu hiệu bất thường: không rung, không nhảy số vô lý. Tôi kiểm tra hết cầu dao, ổ cắm, không phát hiện chập điện, không có thiết bị nào chạy ngầm.
Vậy thì nguyên nhân ở đâu?
Chuyện tưởng sẽ khép lại bằng một cuộc gọi khiếu nại, nhưng một chi tiết khác khiến tôi để tâm hơn: nhà anh Cường — hàng xóm sát vách, người vốn nổi tiếng tiết kiệm như thể giữ vàng trong túi áo.
Anh Cường hơn tôi chục tuổi, làm nghề buôn đồ điện tử cũ. Cái gì dính đến điện, anh ta đều tính toán từng giọt như nước mưa cuối mùa. Có lần trời nóng như đổ lửa, tôi thấy vợ con anh còn phe phẩy quạt giấy, vì cái quạt máy của nhà anh “đến giờ mới bật cho mát tí rồi tắt” — nguyên văn câu anh nói.
Ấy vậy mà mùa hè năm nay, trời nóng không chịu nổi, tôi lại thấy nhà anh im ắng lạ. Không nghe tiếng phàn nàn, không thấy cảnh cả nhà ngồi ngoài hiên cho mát. Buổi tối nhìn qua cửa sổ, đèn sáng trưng, tiếng quạt chạy vù vù. Một đêm khuya tôi đi đổ rác, thấy cả hai điều hòa nhà anh vẫn chạy, mát rượi phả hơi ra ngoài cửa.
Tôi lẩm bẩm:
— Lạ thật… Cường mà bật điều hòa cả đêm?
Cái đầu kế toán của tôi bắt đầu xâu chuỗi. Hóa đơn điện nhà tôi đột ngột tăng. Nhà anh Cường, người tiết kiệm như sợ cháy tiền, lại bỗng dưng xài điện thoải mái giữa mùa nóng.
Tôi không muốn nghi ngờ vớ vẩn, nhưng ý nghĩ âm ỉ suốt đêm không ngủ nổi: Có khi nào nhà mình bị câu trộm điện?
Sáng hôm sau, tôi gọi thợ điện tư nhân quen biết, nhờ đến kiểm tra kín đáo. Tôi dặn kỹ:
— Anh xem giúp, đừng nói gì to tiếng, tôi chỉ muốn chắc chắn công tơ không bị động chạm.
Hai anh thợ tới, loay hoay tháo nắp, soi đèn pin, kiểm dây. Khoảng hai mươi phút, một anh quay lại, nét mặt lạ lùng:
— Anh Minh, công tơ nhà anh bị câu dây ra ngoài. Có một đường dây rẽ nhánh, đi ngầm qua tường, kéo sang nhà bên cạnh.
Tôi đứng sững, tim đập thình thịch. Tôi không cần đoán cũng biết “nhà bên cạnh” là nhà ai.
— Thế tức là… — tôi run run hỏi.
— Nói thẳng luôn, ai câu dây này đang xài điện từ công tơ của anh.
Tôi siết chặt bàn tay. Một luồng nóng khác không phải của mùa hè mà của tức giận xộc lên: Anh Cường. Người tối ngày rao giảng tiết kiệm, cằn nhằn người ta bật đèn sáng lâu, hóa ra câu trộm điện nhà tôi?
Tối đó, tôi ngồi suy tính. Tôi không muốn ồn ào. Phanh phui ra thì cũng nhục nhã cho cả khu. Nhưng ngậm bồ hòn sao nuốt nổi? Tiền điện đâu phải lá rụng ngoài sân.
Tôi kể cho Lan. Cô ấy nổi đóa:
— Trời đất, vậy mà em còn nghĩ nhà mình chập điện. Anh phải nói ngay, bắt đền!
Tôi trầm ngâm. Cường vốn có tiếng là người khôn lỏi, lại tính khí nóng. Nếu tôi nói thẳng, hắn thể nào cũng cãi.
Nhưng chuyện này, bằng chứng đã rõ ràng — dây câu qua tường, thợ điện có thể làm chứng.
Ngày hôm sau, tôi gọi Cường sang nhà. Anh ta bước vào, mặt còn cười nhăn nhở:
— Gọi anh có chuyện gì mà nghiêm trọng vậy Minh?
Tôi rót nước, không vòng vo:
— Anh Cường, tiền điện nhà tôi tháng này tăng gấp đôi. Tôi nhờ thợ kiểm tra, phát hiện công tơ bị câu dây sang… nhà anh.
Nụ cười trên mặt Cường đông cứng. Anh ta đặt cốc nước xuống, giọng cao vút:
— Gì cơ? Chú bảo anh ăn trộm điện hả?
— Tôi không bảo, bằng chứng nói. Dây đi từ công tơ nhà tôi, xuyên qua tường chung, chạy vào hộp điện bên nhà anh. Hai thợ điện đã thấy tận mắt.
Anh ta gằn giọng, đập bàn:
— Vớ vẩn! Nhà tôi bao giờ làm cái trò đó. Tường chung biết bao nhiêu dây dợ, có khi người trước làm để lại.
— Anh Cường, — tôi giữ giọng bình tĩnh, — dây này mới, lõi đồng sáng loáng, vỏ chưa cũ. Hơn nữa, đầu nối còn dán băng keo điện đúng kiểu người có nghề.
Cường đỏ mặt, hơi thở gấp gáp, rồi lại hạ giọng, đổi sắc:
— Thôi… chú muốn sao nói thẳng đi.
Câu đó như lời thú tội không thành lời. Tôi nhìn thẳng vào mắt anh ta, thất vọng đến lạ:
— Tôi chỉ muốn công bằng. Anh làm thế là ăn trộm. Nhà tôi phải trả tiền điện cho nhà anh xài. Anh tính sao?
Anh ta vò tóc, ngồi thụp xuống ghế, rít một hơi thật dài:
— Chú không hiểu đâu. Năm nay tôi buôn lỗ nặng, vợ con kêu nóng quá chịu không nổi. Tôi định câu tạm tháng hai tháng rồi tháo, ai ngờ bị phát hiện nhanh thế…
Tôi lặng người. Không phải tôi không hiểu khó khăn, nhưng đây không phải cách.
Lan, đứng từ trong bếp bước ra, nói thẳng:
— Anh khó khăn, anh có thể mượn tiền, xin giúp đỡ, chứ ăn trộm thì khó khăn nào cũng thành tội.
Cường cúi gằm, lắp bắp:
— Tôi… tôi xin lỗi. Tôi đền. Bao nhiêu tôi cũng đền.
Tôi yêu cầu anh ta thanh toán toàn bộ phần tiền điện tăng thêm, trả công thợ điện, và đặc biệt: phải tự tháo toàn bộ đường dây câu trộm, cam kết không tái phạm.
Cường gật đầu lia lịa, mặt không còn chút máu. Tối hôm đó, anh âm thầm tháo dây, nhét vào túi rác, không dám nhìn ai.
Câu chuyện lan ra cả khu trong vòng một tuần. Người ta xì xào, nửa chê trách, nửa thương hại. Có người bảo:
— Thấy chưa, tiết kiệm quá hóa ra lại thành tham.
Tôi thì không giận nữa. Tôi nhìn Cường dắt con đi học, mặt cúi gằm, biết anh đã tự nhận bài học cay đắng. Từ đó, anh im hẳn, không còn lên lớp ai chuyện tiết kiệm điện, cũng không dám bật điều hòa quá lâu.
Mùa hè vẫn nóng như đổ lửa, nhưng lòng tôi mát hơn. Không phải vì trả lại được công bằng, mà vì nhận ra một điều: Sự thật, dù có đi đường dây ngầm kín đáo đến đâu, sớm muộn cũng lộ ra ánh sáng.
