Căn phòng trọ số 17 nằm cuối hẻm 243 đường Trần Xuân Soạn, Quận 7.
Hẻm nhỏ, quanh co, mùa mưa nước ngập đến mắt cá chân. Dãy trọ cũ kỹ, tường loang lổ, dây điện chằng chịt như mạng nhện. Phòng số 17 là phòng xấu nhất: cuối dãy, sát bức tường nhà kho bỏ hoang, ít ánh sáng, cửa sắt cũ thường kẹt mỗi khi đóng mở.
Người thuê phòng là Nguyễn Văn Lâm, 34 tuổi, làm thợ sửa điện lạnh tự do. Sáng đi sớm, tối về muộn. Ít nói, không nhậu nhẹt, không tụ tập. Tiền trọ đóng đúng hạn. Chủ trọ nhớ về anh chỉ có vậy.
Nhưng bưu điện thì không.
1. DẤU HIỆU BẤT THƯỜNG
Chị Hòa – nhân viên bưu điện phường Tân Kiểng – là người đầu tiên để ý.
Tháng đầu tiên: 12 thùng hàng gửi đi Lai Châu.
Tháng thứ hai: 18 thùng, gửi Yên Bái, Hà Giang.
Tháng thứ ba: 31 thùng, rải rác các huyện vùng cao phía Bắc.
Người gửi: Nguyễn Văn Lâm
Địa chỉ: Phòng trọ số 17, hẻm 243 Trần Xuân Soạn.
Hàng hóa được khai báo rất chung:
Quần áo
Sách vở
Đồ dùng sinh hoạt
Không có gì vi phạm. Nhưng tần suất thì… quá đều.
Một mình, ở trọ, thu nhập lao động tự do, gửi đều đặn hơn 30 thùng mỗi tháng. Không nhận hàng chiều ngược lại. Không dùng dịch vụ chuyển khoản từ thiện công khai.
Chị Hòa báo cáo lên tổ trưởng. Tổ trưởng báo lên phường. Phường chuyển thông tin cho quận.
Không phải vì nghi ngờ điều xấu ngay lập tức, mà vì quy trình.
2. TỔ CÔNG TÁC
Sáng thứ Hai, tổ công tác gồm 4 người đến dãy trọ:
Trung tá Phạm Quốc Hùng – Công an khu vực
Anh Minh – cán bộ phường
Một cán bộ thuế
Và chị Hòa từ bưu điện
Họ không mang súng, chỉ mang sổ, máy ảnh, và một thái độ vừa nghiêm túc vừa dè chừng.
Chủ trọ dẫn họ đến phòng số 17.
“Cậu Lâm này hiền lắm, chắc không có gì đâu,” chủ trọ nói, nhưng giọng không chắc.
Anh Hùng gõ cửa.
Một lúc sau, cửa mở.
Nguyễn Văn Lâm đứng đó, áo thun bạc màu, tay còn dính dầu máy. Thấy công an, anh khựng lại trong nửa giây.
“Chúng tôi cần kiểm tra một số thông tin liên quan đến việc gửi hàng,” anh Hùng nói.
Lâm gật đầu, không phản ứng mạnh.
“Các anh chị vào đi.”
3. BÊN TRONG CĂN PHÒNG
Căn phòng chỉ khoảng 12 mét vuông.
Không có gì giống kho hàng phi pháp.
Một chiếc giường sắt cũ
Cái bàn gỗ, trên là hộp đồ nghề sửa điện lạnh
Một bếp gas mini
Và… những thùng carton xếp gọn sát tường
Khoảng 20 thùng. Thùng nào cũng dán kín, ghi tay nắn nót:
“Áo ấm – Trẻ em”
“Sách lớp 1–3”
“Mì – Muối – Dầu ăn”
Không có mùi lạ. Không có hàng cấm.
Anh Minh hỏi:
“Anh gửi mấy thùng này đi đâu?”
Lâm trả lời:
“Các điểm trường vùng cao.”
“Anh làm trong tổ chức nào?”
“Không.”
“Có ai tài trợ không?”
“Không.”
Câu trả lời đều đều, ngắn gọn. Không chống đối, cũng không giải thích thêm.
Anh Hùng bắt đầu khó chịu.
“Anh có biết việc gửi số lượng lớn hàng hóa thường xuyên như vậy cần khai báo rõ ràng hơn không?”
Lâm cúi đầu:
“Dạ, tôi biết. Nếu tôi làm sai quy định gì, mong các anh chỉ giúp.”
Thái độ ấy… không giống người làm việc mờ ám.
4. MỞ THÙNG HÀNG
Theo quy trình, họ yêu cầu mở ngẫu nhiên vài thùng.
Lâm lấy dao rọc giấy, cắt cẩn thận.
Thùng thứ nhất:
Áo khoác trẻ em đã giặt sạch, gấp gọn
Một tờ giấy nhỏ:
“Trời lạnh, mong các con đủ ấm.”
Thùng thứ hai:
Vở mới
Bút chì
Cặp sách cũ nhưng còn tốt
Thùng thứ ba:
Mì gói
Chăn mỏng
Áo mưa trẻ em
Không có gì đáng ngờ.
Nhưng anh Hùng vẫn chưa yên tâm.
“Anh lấy tiền đâu ra để làm việc này?”
Câu hỏi ấy khiến Lâm im lặng khá lâu.
5. QUÁ KHỨ
“Tôi… từng có con.”
Cả phòng lặng đi.
Lâm kể, giọng chậm, không cố gây xúc động.
Anh quê ở Nghệ An. Vợ mất sớm vì tai nạn giao thông. Con trai anh – bé Tín – mắc bệnh tim bẩm sinh. Để có tiền mổ, anh đưa con vào Sài Gòn, ở trọ, làm đủ nghề.
Ca mổ thất bại.
Tín mất khi mới 7 tuổi.
“Ngày con tôi mất,” Lâm nói, “nó hỏi tôi là… trên núi cao có lạnh không. Nó xem tivi thấy mấy bạn nhỏ đi học không có áo ấm.”
Lâm im lặng một lúc rồi tiếp:
“Tôi không cứu được con mình. Nhưng tôi nghĩ… nếu nó còn sống, chắc nó muốn tôi giúp mấy bạn đó.”
Từ ngày ấy, mỗi tháng Lâm trích một phần tiền sửa điện lạnh. Anh mua đồ cũ, sửa lại, giặt sạch. Xin sách vở từ bạn bè. Không nhận quyên góp. Không kêu gọi ai.
“Vì sao không công khai?” chị Hòa hỏi nhỏ.
Lâm lắc đầu:
“Tôi không muốn ai thương tôi.”
6. KHOẢNH KHẮC CÚI ĐẦU
Anh Hùng nhìn quanh căn phòng.
Một người đàn ông nghèo, sống lặng lẽ, mang nỗi đau không ai thấy, đều đặn gửi từng thùng hàng đi những nơi xa hơn chính cuộc đời mình.
Anh Hùng tháo mũ, cúi đầu.
Không phải vì sai.
Mà vì xấu hổ.
Anh Minh đặt cuốn sổ xuống. Cán bộ thuế quay mặt đi lau kính mắt.
Không ai nói thêm câu nào về kiểm tra.
Anh Hùng chỉ nói:
“Anh Lâm… từ giờ nếu cần hỗ trợ thủ tục, cứ báo phường. Chúng tôi… xin lỗi vì đã làm phiền.”
Lâm lắc đầu:
“Không sao đâu anh. Các anh làm đúng việc của mình.”
7. SAU ĐÓ
Vài tháng sau, phòng trọ số 17 vẫn gửi hàng.
Nhưng bây giờ, thỉnh thoảng có thêm vài thùng từ phường, từ bưu điện. Không ai nói đó là phong trào. Không ai treo băng rôn.
Chỉ là… người ta lặng lẽ đặt thêm thùng hàng cạnh phòng số 17.
Trên một thùng mới, có dòng chữ viết thêm:
“Từ những người từng cúi đầu.”
