Tôi năm nay 52 tuổi, là giáo viên về hưu, sống cùng con gái – Mai, đứa con duy nhất tôi dồn hết cả đời để nuôi lớn.
Tôi cứ nghĩ, chỉ cần dạy con sống tử tế, hiền lành, học hành đàng hoàng, thì cuộc đời sẽ bớt sóng gió. Nhưng đến khi Mai có thai năm tháng, tôi mới hiểu: có những nỗi đau không đến từ kẻ xấu, mà đến từ người ta từng tin là gia đình.

Hôm ấy, Mai về nhà, mặt trắng bệch, giọng run run:
— Mẹ… con có thai rồi.
Tôi chết sững.
— Con nói gì cơ?
— Thai được năm tháng… con và anh Khánh định sang xin cưới.

Tôi ngồi xuống ghế, cố giữ bình tĩnh.
Khánh – người yêu của Mai – tôi từng gặp vài lần. Cậu ta làm nhân viên kinh doanh, nhanh nhẹn, nói chuyện lễ phép. Tôi không quá thích, nhưng thấy con bé hạnh phúc thì yên lòng.

Tôi không mắng, chỉ nói:
— Được, mẹ sẽ gặp gia đình cậu ấy, rồi tính.

Mai mừng rỡ, tưởng mọi chuyện sẽ yên.
Nhưng đời đâu dễ thế.

Buổi gặp hôm ấy, tôi nhớ mãi.
Bên kia, mẹ Khánh mặc đồ sang trọng, giọng nhẹ nhưng sắc như dao:
— Chúng tôi không phản đối đám cưới. Nhưng có điều này, mong bên chị thông cảm.

Tôi hỏi:
— Điều gì ạ?

Bà ta chậm rãi nói, từng chữ rõ ràng:

“Chúng tôi muốn đứa trẻ sinh ra phải xét nghiệm ADN, nếu là con trai mới được mang họ nhà tôi, không được rước dâu qua cổng trước, phải trèo rào. Nếu đồng ý, chúng tôi cưới ngay. Còn không, thì thôi.”

Câu nói khiến tôi sững người.
Tôi nhìn Mai, con bé cúi gằm mặt, môi mím chặt.

Tôi cố giữ bình tĩnh, nói nhỏ:
— Cháu mang thai rồi, chuyện họ tên có thể bàn, nhưng trèo tường, trèo rào nhà cô có thể xem lại được không?
Bà ta cười nhạt:
— Chị ơi, nhà tôi chỉ có một thằng con trai, tài sản để lại sau này đều của nó. Dâu về phải biết “ăn ở sao cho xứng”. Với lại, cháu Mai “lỡ dại”, giờ bên chị phải có thiện chí chứ.

Tôi thấy nhói trong tim.

Không phải vì những lời đó, mà vì ánh mắt của người mẹ ấy – ánh mắt của kẻ cho rằng con tôi đang “mang ơn” nhà họ vì được cưới.

Tối đó, Mai òa khóc:
— Mẹ ơi, con thương anh Khánh, anh ấy không muốn như vậy đâu, nhưng mẹ anh ấy ép.
Tôi nén giận:
— Nhưng con à, mẹ không thể để con bước vào cuộc sống mà ngay từ đầu đã bị coi là “món hàng bù trừ.”
— Con chỉ cần cưới, rồi sau này sẽ tính… con không muốn con mình sinh ra không có cha!

Câu nói ấy làm tim tôi thắt lại. Tôi hiểu nỗi sợ của một người mẹ trẻ, và cũng hiểu cảm giác bị dồn vào đường cùng của con gái. Nhưng tôi vẫn lắc đầu:
— Không, nếu cưới mà bị sỉ nhục, thì thà không cưới.

Mai khóc, gào lên:
— Mẹ không thương con!
Rồi nó xách túi bỏ đi trong đêm, đến ở nhà Khánh.

Tôi ngồi suốt đêm trong căn nhà tối om, nước mắt lăn dài.
Làm mẹ, đôi khi biết mình đúng, mà vẫn thấy đau như bị xé nát.

Một tuần sau, Khánh tìm đến.
Cậu cúi đầu, nói nhỏ:
— Con xin lỗi cô. Con biết mẹ con quá quắt, nhưng con không dám cãi.
Tôi hỏi:
— Con yêu Mai thật lòng chứ?
— Dạ, thật lòng. Nhưng nếu con cưới trái ý mẹ, mẹ con sẽ từ mặt…

Tôi cười buồn:
— Vậy thì con chưa đủ bản lĩnh để làm chồng đâu, Khánh ạ.

Cậu cúi đầu, im lặng, rồi ra về.
Tôi nhìn theo, chỉ thấy lòng nặng trĩu.

Ba tháng sau, Mai sinh con trai.
Không có đám cưới, không sính lễ, chỉ có tôi và một bà hộ sinh.
Đêm đó, khi bế cháu nội trên tay, tôi khóc. Khóc vì thương con gái, và cũng vì thương chính mình – một người mẹ không thể bảo vệ con khỏi nỗi đau.

Nhưng điều kỳ lạ là từ ngày sinh con, Mai thay đổi.
Con bé chăm con giỏi, mạnh mẽ và chững chạc hơn hẳn.
Còn Khánh – suốt những tháng Mai mang thai, anh ta không hề đến. Chỉ đến khi bé tròn sáu tháng, anh ta mới xuất hiện.

Anh ta bế đứa nhỏ, mắt rưng rưng:
— Con xin lỗi… mẹ con đã nhận ra sai lầm. Giờ bà cho phép con cưới Mai.
Tôi nhìn anh ta, lòng dậy sóng.
Mai quay sang tôi, ánh mắt cầu khẩn.

Tôi im lặng rất lâu, rồi hỏi:
— Còn điều kiện?
Anh ta lắc đầu:
— Không có gì nữa, chỉ xin được bù đắp cho hai mẹ con.

Tôi nhìn Mai. Con bé gật đầu, mắt đỏ hoe:
— Mẹ, con vẫn muốn cưới anh ấy, nhưng không phải vì danh phận, mà vì con tin anh ấy đã hiểu.

Ngày cưới, tôi không rạng rỡ, nhưng lòng bình yên.
Mẹ Khánh cũng đến, cúi đầu chào tôi, giọng run:
— Tôi… xin lỗi chị. Tôi sai rồi.
Tôi đáp nhẹ:
— Làm mẹ, ai cũng có lúc sai, chỉ cần nhận ra là đủ.

Hai năm sau, Khánh và Mai mua được nhà riêng, tự lập.
Một lần, tôi đến thăm, thấy tủ kính trong phòng khách trưng ảnh cả nhà – có tôi, có Mai, có cháu, có cả bà thông gia.
Tôi hỏi:
— Con vẫn qua lại với bà nội thằng bé chứ?
Mai gật đầu:
— Dạ có. Giờ mẹ chồng con thương con lắm. Mẹ bảo, “ngày xưa nếu không có bà ngoại mày cứng rắn, chắc mẹ con mình chẳng có được ngày yên ổn này.”

Tôi nhìn con, chỉ khẽ mỉm cười.
Có lẽ, đôi khi tình thương thật sự phải trải qua va chạm mới trưởng thành.
Người ta chỉ học được cách yêu thương khi từng mất mát, chỉ biết tôn trọng khi từng bị từ chối.

Kết thúc:
Người mẹ giữ vững lập trường không phải vì cố chấp, mà vì yêu thương đủ sâu để biết điều gì tốt nhất cho con.
Người con gái học được rằng, hôn nhân không chỉ là cái bụng, mà còn là cái đầu.
Và người đàn ông – khi đủ bản lĩnh đứng giữa mẹ và vợ, chọn đúng điều nên chọn – mới thực sự xứng đáng gọi là trụ cột của gia đình.