Mười hai năm xa quê, tôi nghĩ mình đã quen với cô đơn, với mùi dầu nhớt nơi công xưởng miền Nam, với những bữa cơm ăn vội lúc hai giờ sáng, với những đồng tiền lẻ nhét dưới gối để phòng khi đau ốm. Nhưng chỉ khi đặt chân xuống xe khách, đứng trước con đường làng Bắc Giang lầy lội sau mưa đêm, tôi mới thấy lòng mình co thắt như một sợi dây buộc quá chặt.
Tôi đã về thật rồi. Về để gặp mẹ. Về để nhìn lại mái nhà cũ. Về để mang những năm tháng mồ hôi nước mắt biến thành một ngôi nhà tử tế cho mẹ nương tuổi già.
Chỉ là… tôi không ngờ, thứ đầu tiên đập vào mắt lại là một căn nhà ba tầng mới tinh, tường quét sơn vàng nhạt, lan can kính sáng choang, trước sân còn dựng một chiếc SH đỏ chói.
Tôi khựng lại.
Đó không phải nhà mình. Không thể nào.
Nhà tôi ngày trước lợp fibro xi măng, mưa dột bốn chỗ, cửa gỗ cong vênh. Mẹ vẫn luôn nói: “Bao giờ em dành dụm được ít tiền, mình xây lại cái nhà. Mẹ chỉ cần cái chỗ đàng hoàng là mãn nguyện.”
Tôi đã nghĩ ngày đó đến rồi.
Nhưng căn nhà này… xa lạ đến rợn người.
Chưa kịp định thần, chị dâu tôi, Hiền, từ trong nhà bước ra. Mái tóc uốn xoăn, quần áo lượt là, móng tay sơn đỏ thắm. Thấy tôi, chị làm bộ ngạc nhiên:
— Ủa, em về rồi đó hả? Sao không báo để anh chị ra đón?
Tôi sững sờ nhìn chị:
— Đây… đây là nhà của ai vậy chị?
Chị nheo mắt, như không hiểu câu hỏi:
— Nhà anh chị chứ của ai. Em không thấy tên trên sổ đỏ à? Mới nhận tháng trước đó.
Tôi chết lặng.
— Nhà… của anh chị?
— Ừ. Bộ mẹ không nói gì cho em biết sao?
Tôi nhìn vào phòng khách—tường treo tivi 65 inch, bộ bàn ghế gỗ lim đỏ chói mới tinh, bình hoa mấy triệu một cái. Ở góc phòng, mẹ tôi đang ngồi trên chiếc ghế nhỏ, hai tay run run, ánh mắt lảng tránh.
Tôi bước đến, khẽ gọi:
— Mẹ.
Bà ngẩng lên, đôi mắt ướt như sương sớm, nhưng cố nở nụ cười:
— Về rồi à con?
Chỉ một câu thôi mà tim tôi nhói lên. Bàn tay mẹ gầy guộc, chai sạn, mái tóc bạc nhiều hơn tôi tưởng. Tôi ôm lấy mẹ, cố kìm nước mắt. Nhưng mùi hương quen thuộc của mẹ làm tôi nghẹn lại.
— Mẹ… đây là chuyện gì? Con gửi tiền về bao năm qua… mẹ bảo đang để dành xây nhà. Sao giờ…
Mẹ cúi đầu, đôi vai run lên. Bà không nói. Chị dâu thì nhanh miệng chen vào:
— Trời ơi, em hiểu lầm rồi. Em gửi tiền về thì cũng là gửi cho gia đình chứ có phải cho riêng ai đâu. Với lại tụi chị cũng góp vào. Nhà này là công sức chung mà.
Tôi quay sang mẹ:
— Mẹ có góp tiền vào không?
Mẹ im lặng.
Anh trai tôi từ trên tầng bước xuống, vừa đi vừa lau tóc bằng khăn. Anh mặc áo phông hàng hiệu, bụng bắt đầu phệ ra vì ăn uống sung túc. Thấy tôi, anh cười khẩy:
— Thằng em về rồi hả? Cũng nên về coi thành quả chứ. Nhà này mà không có tụi anh đứng tên vay ngân hàng, chắc gì đã xây được.
Tôi ngớ người:
— Con gửi tiền về mười hai năm. Tiền lương, tiền tăng ca, tiền thưởng. Gửi đều đều. Sao lại bảo vay ngân hàng?
Anh trai liếc nhìn chị dâu rồi nhún vai:
— Ờ thì… tiền của em cũng có, nhưng không nhiều đến mức này. Anh chị phải vay thêm chứ. Chứ một tháng em gửi mấy triệu thì ăn thua gì. Làm công nhân thôi mà, đừng tưởng mình ghê gớm.
Tôi thấy tay mình lạnh ngắt. Mấy triệu? Tôi mỗi tháng gửi ít nhất năm đến bảy triệu, có tháng tăng ca dồn lên gần chục. Suốt mười hai năm, tổng cộng phải hơn bảy trăm triệu. Vậy mà…
Tôi quay lại nhìn mẹ. Bà khẽ lắc đầu, sợ tôi nổi nóng. Nhưng trong đôi mắt ấy, tôi thấy rõ nỗi bất lực cố nén.
1. SỰ THẬT VỠ RA
Chiều hôm đó, tôi đưa mẹ ra ngồi ngoài bờ ao, nơi có hàng tre rì rào gió thổi. Lúc nhỏ, mỗi lần mẹ buồn, bà hay ra đây hóng mát. Tôi biết mẹ cũng đang sắp không chịu được nữa.
— Mẹ, nói cho con biết. Tiền con gửi… đi đâu rồi?
Mẹ lấy tay chấm nước mắt, khẽ đáp:
— Mẹ xin lỗi. Mẹ… không giữ được.
Tôi siết chặt tay mẹ:
— Anh chị lấy hết rồi phải không?
Mẹ run bần bật.
— Bọn nó nói… đứng tên nhà cho tiện, sau này chuyển lại cho con cũng dễ. Mẹ không biết chữ, nó đưa giấy bảo là xin hỗ trợ xây nhà, mẹ tin…
Tôi nghẹn họng.
— Nhưng tiền đó là con gửi cho mẹ! Sao mẹ không nói gì với con?
Mẹ quay sang nhìn tôi, đôi mắt đau đáu:
— Vì con đi xa, chỉ có mình mẹ một mình ở nhà. Mẹ sợ nói ra, con lại bỏ công bỏ việc mà chạy về, rồi anh em lại đánh nhau. Mẹ… không muốn gia đình tan nát.
Tôi siết tay mẹ đến phát run:
— Gia đình đã tan từ lâu rồi mẹ ạ. Chỉ có mình mẹ cố vá víu thôi…
Bờ ao lặng như tờ. Mẹ tôi bật khóc thành tiếng, tiếng khóc nghẹn lại như người ta bóp chặt tim.
Tôi ôm mẹ vào vai, và lần đầu tiên trong đời, tôi thấy bà khóc như một đứa trẻ.
2. CUỘC ĐỐI ĐẦU
Sáng hôm sau, tôi gọi anh chị ra giữa sân.
— Giờ chúng ta nói chuyện rõ ràng. Nhà xây bằng tiền của ai?
Anh trai nhếch mép:
— Tiền chung.
— Chung gì? Từ 2014 đến 2026, tôi gửi về tổng cộng 734 triệu. Đây là sao kê. Còn anh chị?
Chị dâu lúng túng, nhưng rồi vẫn cố gân cổ:
— Thì tụi chị nuôi mẹ, chăm lo nhà cửa. Công sức cũng tính vào chứ.
— Công sức? — Tôi cười lạnh. — Đây là biên lai mẹ mua gạo, tiền viện phí, thuốc men… toàn là tiền tôi gửi. Anh chị lấy cái gì nuôi mẹ?
Anh trai sa sầm mặt:
— Giờ chú muốn cái gì? Muốn lấy lại nhà à? Mơ đi.
Tôi nhìn thẳng vào mắt anh:
— Tôi muốn hai người trả lại toàn bộ số tiền tôi gửi. Nếu không, tôi sẽ kiện vì tội chiếm đoạt tài sản và lừa đảo người già.
Hai người biến sắc.
Chị dâu lập tức gào lên:
— Mày là đồ bất hiếu! Về đây đòi tiền… rồi mẹ mày sống sao?
Tôi quay sang nhìn mẹ. Bà đứng run rẩy trước cửa, đôi mắt đỏ hoe.
Tôi nói từng chữ, rõ ràng:
— Mẹ sẽ sống với tôi.
Cả sân im phăng phắc.
Anh trai hét lên:
— Mẹ là của nhà này! Mẹ không đi đâu hết!
Tôi bật cười chua chát:
— Mẹ không phải món đồ để hai người tranh giành. Nhưng nếu mẹ muốn đi với tôi… hai người giữ nổi không?
Mẹ nhìn tôi, rồi nhìn căn nhà ba tầng sáng choang, nơi bà luôn lặng lẽ len lỏi như một cái bóng. Bà lau nước mắt.
— Mẹ đi.
Chị dâu hét thất thanh:
— Bà già này! Bà không biết điều vừa thôi!
Tôi lao đến, chắn trước mặt mẹ:
— Một lần nữa xúc phạm mẹ tôi, tôi không khách sáo đâu.
Anh trai kéo tay vợ lại, giọng run:
— Mẹ… mẹ đi thì lấy ai trông nom? Tụi con bận lắm, đâu rảnh…
Mẹ nhìn thẳng vào anh, nước mắt lăn dài.
— Vậy thì giữ mẹ lại làm gì… ngoài để dựa vào tiền của thằng em con?
Anh trai cứng họng.
Mẹ quay sang tôi:
— Con, mình đi thôi.
3. MẸ BỎ ĐI
Chúng tôi rời căn nhà trong ánh mắt ngơ ngác của hàng xóm. Không ai nghĩ mẹ tôi—người phụ nữ cả đời nhẫn nhịn—lại dám bỏ đi.
Tôi cầm tay mẹ:
— Mẹ có hối hận không?
Mẹ lắc đầu.
— Ở đó, mẹ chỉ như người ở. Còn đi với con… mẹ mới là mẹ.
Tôi nghe mà sống mũi cay xè.
Chúng tôi thuê trọ tạm ở thị trấn. Tối đó, tôi quyết định:
— Mẹ, con sẽ mua cho mẹ căn nhà nhỏ ở gần đây. Mẹ không cần sống với ai khác nữa.
Mẹ nắm tay tôi, nói khẽ:
— Con đừng vì mẹ mà khổ thêm. Mười hai năm rồi, con đủ vất vả rồi.
Tôi cười:
— Con khổ để xây nhà cho mẹ. Nhưng hóa ra mẹ không được ở. Giờ con chỉ muốn mẹ có nơi thuộc về mình.
Mẹ bật khóc.
Tôi biết, dù mẹ im lặng, bà đã chịu đựng quá nhiều năm tháng.
4. ANH CHỊ NHẬN “QUẢ BÁO”
Hai tuần sau, anh trai gọi điện. Giọng hốt hoảng:
— Em! Về nói chuyện chút! Nhà bị ngân hàng siết rồi!
Tôi bình thản:
— Tôi tưởng anh chị nói tiền tôi không đáng bao nhiêu? Sao giờ lại cần tôi?
Anh lắp bắp:
— Tụi anh… vay nhiều quá. Mà giờ không trả nổi. Ngân hàng nói nếu không đóng lãi, họ sẽ niêm phong nhà.
Tôi đáp:
— Tài sản đứng tên anh chị. Không liên quan tôi.
— Nhưng… nhưng mẹ… mẹ mà không đứng tên với tụi anh thì…
— Mẹ không đứng tên. — Tôi cắt ngang. — Mấy người lừa mẹ ký giấy chuyển quyền còn gì?
Anh bên kia im bặt.
— Em à… tụi anh sai rồi. Em giúp một lần này đi…
Tôi lạnh lùng:
— Tôi đã giúp rồi. Mười hai năm. Và đó là lần cuối.
Tôi tắt máy.
Mẹ nhìn tôi, không trách, chỉ buồn:
— Tội nghiệp tụi nó…
Tôi thở dài:
— Mẹ, lòng thương của mẹ chính là thứ khiến tụi nó ỷ lại.
Mẹ im lặng. Bà biết tôi nói đúng.
5. NGÔI NHÀ MỚI
Ba tháng sau, tôi đưa mẹ vào căn nhà cấp bốn mới mua ở thị trấn. Nhỏ thôi, nhưng sạch sẽ, ấm áp. Mẹ bước vào, nhìn từng viên gạch, từng ô cửa, rồi quay sang tôi, hỏi nhỏ:
— Nhà… của ai đứng tên?
Tôi mỉm cười:
— Của mẹ.
Mẹ bật khóc, ôm lấy tôi:
— Mẹ tưởng… cả đời này mẹ sẽ không bao giờ có được ngôi nhà mang tên mình…
Tôi vuốt lưng mẹ:
— Con về rồi, mẹ không cần sợ gì nữa.
Bên ngoài, gió chiều Bắc Giang thổi vào cửa sổ, mang mùi lúa mới. Mẹ bước ra hiên, hít một hơi thật sâu. Nụ cười của mẹ—nụ cười mà tôi đã chờ mười hai năm—cuối cùng đã nở trở lại.
Và tôi hiểu: không phải cứ là nhà to thì mới là nhà. Nhà chỉ thật sự là nhà… khi người mình thương được sống trong bình yên.
