Trong tầng nhà cổ kính nằm sâu trong con hẻm nhỏ của làng quê, mùi hương khói bảng bay hòa quyện với hương vị bánh chưng, thịt kho tàu và nước mắm thơm thơm. hôm nay là đám giỗ ông Ba, người đàn ông từng là trụ cột của dòng họ Nguyễn. Cả gia đình, từ gần chí xa, đều tề Thứ đông đủ. Tiếng nói cười rôm rả, nhưng xen kẽ trong đó là những ánh mắt tò mò, những lời xì hơi bàn tán không thôi về cậu bé Tí, cháu cháu nội út của bà Hai – người vợ của ông Ba.

Tí năm nay vừa tròn năm tuổi, một cậu bé lợi lộc với mái tóc đen và nụ cười rạng rỡ. Nhưng điều khiển mọi người không thể làm mờ mắt là đôi mắt xanh biếc của cậu, một màu sắc lạ, không giống bất kỳ ai trong dòng họ Nguyễn vốn nổi tiếng với những đôi mắt láy. Trong ánh mắt ấy, có gì vừa trong trẻo, vừa bí ẩn, như thể ẩn chứa một câu chuyện chưa từng được kể.

Bà Hải, dù đã ngoài bảy mươi bảy, vẫn giữ được vẻ ngoài uy nghiêm của một người phụ nữ từng trải qua. Bà ngồi ở đầu bàn, ánh mắt sắc bén quan sát từng người trong gia đình. Nhưng hôm nay, bà không thể nhận ra những ánh nhìn lén lén hướng về Tí, các cháu nội mà bà yêu thương nhất. Tiếng xì hơi bắt đầu từ khi Tí chạy nhảy khắp sân, đôi mắt xanh ánh lên dưới nắng chiều.

“Đôi mắt đó… không giống người Việt mình,” cô Tư, em gái út của ông Ba, thì thầm với chị dâu. “ May mắn con Linh lại…”

“Bỏ đi, đừng nói bậy!” Chị dâu đáp, nhưng giọng không chắc chắn. “Mà lạ thật, cả họ mình ai có mắt xanh đâu?”

Linh, mẹ của Tí, ngồi ở góc bàn, ngồi yên tĩnh. Cô vốn là người ít nói, từ khi lấy Hùng – con trai trưởng của bà Hải – đến nay đã mười lăm năm, luôn cố gắng làm tròn một phần dâu con. Nhưng những lời xì xào về đôi mắt của Tí phải mới. Chúng tôi đã đưa ra âm thanh từ khi cậu bé ra đời, và hôm nay, trong không khí trang gây tử vong của đám giỗ, chúng tôi như ngọn lửa tăng cường không thể dập tắt.

Bà Hai nghe được tất cả. Dù không nói ra nhưng xin bà như có ngọn gió lạnh thổi qua. Danh dự gia đình Nguyễn, vốn được ông Ba trâu giữ cả đời, giờ đây lại được đặt dấu hỏi chỉ vì đôi mắt của một đứa trẻ. Bà nắm chặt đôi tay gầy guộc, ánh mắt thoáng chốc đau đớn. Cuối bữa giỗ, bà đứng dậy, giọng trầm nhưng hiển quyết:

“Tôi sẽ làm xét nghiệm ADN cho thằng Tí. Phải làm rõ chuyện này, để danh dự gia đình không được bàn tán.”

Cả căn phòng im phăng phăng. Linh tăng lên, mắt đỏ hoe, nhưng không nói gì. Hùng, chồng cô, chỉ nắm tay vợ thật chặt, như muốn bảo vệ cô trước cơn bão sắp đến.

Những ngày sau đó, không có khí cụ nặng nề như vậy. Bà Hải đưa ra đề nghị đến bệnh viện để lấy mẫu xét nghiệm. Tí, ngây thơ không hiểu chuyện, chỉ cười toe toét khi bà nội tay cậu. “Bà ơi, mắt con có gì lạ hả bà?” bạn hỏi, giọng trong trẻo. Bà Hải chỉ xoa đầu cậu, không đáp, nhưng trong lòng bà như bị dao cứa.

Kết quả xét nghiệm sẽ mất một tuần để có. Trong thời gian đó, cả gia đình như sống trong Tĩnh Lặng. Linh gần như không rời khỏi phòng, còn Hùng thì liên tục cãi vã với những người họ buông lời ác ý. “Mấy người đừng quá đáng! Linh là vợ tôi, Tí là con tôi!” anh hét lên trong một buổi tối, khi cô tư lại bóng gió về “máu mủ”.

Bà Hải, dù là người khởi động thử nghiệm, cũng không yên tâm. Đêm đêm, bà ngồi bên bàn thờ ông Ba, nhẹ nhàng và thì thầm: “Ông ơi, nếu tôi sai, ông phù hộ cho con Linh, đừng để nó đau khổ.” Những ký ức về ông Ba tuổi về – người đàn ông béo khắc nhưng luôn yêu thương gia đình. Bà tự hỏi, nếu ông còn sống, ông sẽ xử lý chuyện này ra sao?

Ngày kết quả xét nghiệm được gửi về, cả gia đình tụ tập trong phòng khách. Bà Hải cầm phong bì, tay chạy chạy. Mọi người nín thở, từ cô Tư với ánh mắt nghi ngờ đến Hùng với vẻ mặt căng thẳng. Linh ngồi co ro, ôm chặt Tí trong lòng. Cậu bé ngơ ngác nhìn mọi người, không hiểu vì sao không trang bị lại khung nền nặng nề.

Bà Hải mở phong bì, đọc lướt qua tờ giấy. nhiên, bà ôm đầu, phóng to. Tiếng Việt của bà căn phòng đỗ xe. Hùng hổ lao đến, giật lấy tờ giấy. Anh đọc, rồi ngồi xuống, mắt mở ra đầy kinh ngạc.

“Không thể nào…” anh lam bẩm sinh.

Cô Tư, không Kìm tò tò, giật lấy tờ giấy. Kết quả xét nghiệm cho thấy Tí thực sự là con của Hùng và Linh, không có gì phải nghi ngờ. Nhưng điều làm bài Hai Viết không phải là kết quả đó. Ở phần ghi chú, có một dòng chữ nhỏ: “Đặc điểm di chuyển dã ngoại: tàn biến gen gây mắt xanh, có thể xuất hiện ở các thế hệ cách quãng.”

Bà Hải nhìn lên, nhìn Tí, rồi nhìn Linh. Giọng bà ngọt ngào: “Tôi xin lỗi… Tôi xin lỗi con, Linh. Tôi đã nghi ngờ con, nghi ngờ cả chàng Tí. Nhưng… đôi mắt này… nó giống tinh mắt ông nội nó.”

Cả nhà ngơ ngác. Bà Hai kể, giọng chạy chạy, rằng ông Ba, khi còn trẻ, từng có một người anh trai mất sớm. Người anh trai ấy, mà cả gia đình ít nhắc đến, có đôi mắt xanh biếc y phun Tí. Đó là một điểm đặc biệt của truyền thông thú hoi, từng xuất hiện trong dòng họ nhưng bị lãng quên qua bao thế hệ. Ông Ba từng kể với bà về người anh trai ấy, người đã hy sinh trong chiến tranh, để lại nỗi đau không bao giờ người trong lòng ông.

Tuy nhiên, dù không hiểu hết câu chuyện, chạy đến ôm bà nội. “Bà đừng chổi, con thương bà mà!” Cậu bé nói, đôi mắt xanh ánh sáng lên như hai viên ngọc. Bà Hai ôm ôm cháu, nước mắt ánh dài. Những lời xì xào, những điều nghi ngờ, tất cả những biến đổi trong từng khoảnh khắc giải quyết. Linh, lần đầu tiên sau nhiều ngày, bật khóc. Cô ôm lấy Hùng, thì thầm: “Cảm ơn anh… đã luôn tin em.”

Cô Tư, người buông lời ác ý, trả đầu xin lỗi Linh. “Tôi đã sai rồi. Tôi không nên nói những lời đó.” Những người họ hàng khác cũng im lặng rút lui, không ai thẳng nhìn thẳng vào mắt Linh nữa.

Đêm đó, bà Hải ngồi bên bàn ông Ba, nhẹ nhàng nén nhang. “Ông ơi, thằng Tí giống anh Hai của ông thật. Có lẽ ông đã gửi thằng bé về để nhắc tôi nhớ về ngày xưa.” Bà cười, vui lòng thư giãn hơn bao giờ hết.

Từ đó, Tí trở thành thành niềm tự hào của gia đình Nguyễn. Đôi mắt xanh của cậu không còn là chủ đề để bàn tán, mà là biểu tượng của một câu chuyện gia đình đầy cảm xúc, về tình yêu, sự hy sinh và lòng tin. Mỗi năm, vào ngày giỗ ông Ba, cả gia đình lại quần quần, kể cho nhau nghe về người anh trai mắt xanh của ông, người đã để lại một dấu ấn không thể xóa một lần trong dòng họ.

Linh và Hùng, sau những làn gió, càng trân trọng nhau hơn. Còn bà Hai, dù đã già, vẫn như nắm tay Tí, kể cho cậu nghe những câu chuyện về tổ tiên, về những bí mật của dòng họ, và về đôi mắt xanh biếc từng làm rung động cả một thế hệ.