Ngày đầu tiên theo bạn trai về ra mắt, tớ hồi hộp suốt chặng đường. Chuẩn bị đủ thứ: hoa quả, quà quê, quần áo tươm tất. Nhưng vừa bước chân vào cửa, chưa kịp ngồi xuống, mấy bà cô, bà bác bên nhà anh đã liếc nhau, rồi một người bĩu môi bật ra câu:

– “Ôi dào, quê ở Thanh Hóa à? Báu bở gì mà quen.”

Cả căn phòng im lặng, nhưng ánh mắt thì đổ dồn vào tớ, soi xét từ đầu đến chân như nhìn một vật thể lạ. Tim tớ nhói lên, má nóng bừng, muốn chui ngay xuống đất. Bạn trai ngồi bên cạnh khựng lại, mặt cũng biến sắc nhưng không kịp nói gì.

Một bác khác chêm thêm:
– “Đấy, trai khối đứa đàng hoàng mà không chọn, lại dính ngay gái Thanh Hóa. Người ta bảo rồi, lấy về khổ cả đời.”

Tớ cắn chặt môi, nắm chặt bàn tay để không bật khóc. Trong đầu chỉ vang lên một câu: “Mình đâu có lỗi gì khi sinh ra ở Thanh Hóa? Sao họ lại coi thường cả một vùng đất như vậy?”

Bạn trai lúc ấy mới đập mạnh tay xuống bàn, giọng gằn lại:
– “Đủ rồi! Con người với nhau phải nhìn cách sống, cách cư xử. Quê quán thì nói lên được điều gì? Nếu còn ai lặp lại, thì đừng trách con từ mặt họ hàng.”

Cả nhà im bặt. Vài người ngồi lúng túng, có người vẫn lầm bầm khó chịu. Riêng mẹ anh thì nhìn tớ một lúc lâu rồi chỉ thở dài.

Tối đó, trên đường về, tớ hỏi anh:
– “Anh có hối hận khi đưa em về không?”
Anh nắm tay tớ, kiên quyết:
– “Anh chỉ hối hận vì đã để em phải nghe những lời cay độc ấy. Nhưng mặc kệ, họ càng coi thường, anh càng phải giữ lấy em.”

Thế nhưng, tớ biết rõ: một cuộc hôn nhân không chỉ có hai người. Sau lưng anh là cả họ hàng với định kiến nặng nề. Và từ giây phút đó, tớ đã linh cảm rằng… con đường làm dâu sẽ đầy giông bão.

Sau đêm ấy, tớ trằn trọc cả đêm không ngủ được. Mỗi lần nhắm mắt lại, tai tớ lại vang lên tiếng cười khẩy, tiếng bĩu môi, tiếng “Ôi dào, báu bở gì mà quen”. Nó như con dao cứa vào lòng tự trọng.

Bạn trai thì tha thiết:
– “Em đừng nghĩ ngợi. Chúng mình cưới nhau là chuyện của hai đứa, anh sẽ che chở cho em.”

Nhưng tớ hiểu, làm dâu đâu chỉ là chuyện tình yêu của hai người. Một người phụ nữ bước vào gia đình mới, mà cả họ đã mặc định khinh miệt, thì liệu có ngày nào được yên ổn?

Đám cưới vẫn diễn ra. Ngày rước dâu, khi xe vừa dừng trước cổng, tớ nghe thấy tiếng xì xào:
– “Gái Thanh Hóa, mang về rồi coi có làm được nên trò trống gì không.”
– “Cái số nhà nó, đúng là… gặp đâu vớ đấy.”

Tớ cố mỉm cười, nhưng tim thì quặn thắt.

Những ngày làm dâu sau đó đúng như linh cảm: đi chợ thì bị soi mói “người vùng ấy hay cò kè mặc cả”, nấu cơm thì bị dèm pha “gái quê nấu toàn món cục mịch”, thậm chí mỗi lần có tranh cãi nhỏ, ai đó lại chốt một câu: “Thanh Hóa thì tính khí thế, có gì lạ đâu.”

Có hôm, chịu hết nổi, tớ bật khóc ngay trước mặt chồng:
– “Anh nói anh bảo vệ em, nhưng anh có làm được không? Hay em sẽ sống cả đời trong cái bóng coi thường này?”

Anh lặng thinh, ôm lấy tớ nhưng không có câu trả lời chắc chắn.

Ngày hôm sau, tớ viết một lá thư, để lại trên bàn:
“Em không rời bỏ anh vì hết yêu, mà vì muốn giữ cho mình chút lòng tự trọng cuối cùng. Em sinh ra ở Thanh Hóa, đó không phải là cái tội. Nhưng nếu cả đời này em phải sống trong ánh mắt khinh miệt, thì em thà một mình còn hơn.”

Tớ xách vali rời đi, trong lòng vừa đau đớn vừa nhẹ nhõm.

Đêm ấy, anh tìm đến, quỳ xuống trước cửa nhà tớ, giữa tiếng mưa rào rào:
– “Anh sai rồi. Nếu em chịu quay lại, anh sẽ làm tất cả để họ phải tôn trọng em.”

Nhưng tớ chỉ đứng sau cánh cửa, nước mắt lã chã, không mở. Bởi tớ biết, tình yêu có thể dũng cảm, nhưng một người đàn bà không thể cả đời chống chọi với cả một dòng họ.

Anh quỳ trước cửa nhà tớ suốt cả đêm. Mưa tạt ướt hết người, môi tím tái, mắt đỏ hoe. Sáng hôm sau, khi mẹ mở cửa ra, bà sững sờ:

– “Con trai, con làm cái gì thế này? Người ướt như chuột lột rồi còn ngồi đây!”

Anh chỉ nhìn vào trong, nơi tớ đang đứng nép sau cánh cửa, giọng khản đặc:
– “Con không về đâu, cho đến khi Ninh ra gặp con.”

Tim tớ đau nhói, nhưng cũng đầy do dự. Bố tớ bước ra, nghiêm giọng:
– “Cháu về đi. Con gái tôi không thể cả đời sống trong cảnh bị họ hàng khinh miệt. Cháu có thương nó thì hãy để nó yên.”

Anh bất ngờ cúi đầu thật thấp, giọng cương quyết:
– “Cháu sẽ không để cô ấy chịu nhục thêm nữa. Nếu cả họ không chấp nhận, thì cháu sẽ dọn ra ngoài, cắt đứt hết. Chỉ cần Ninh đồng ý đi cùng cháu.”

Câu nói ấy làm cả nhà sững lại. Tớ cũng chết lặng. Người đàn ông đang run lên vì lạnh kia, lại có thể buông ra những lời dứt khoát đến thế.

Mẹ tớ rơm rớm nước mắt, kéo tay tớ ra:
– “Con, con định thế nào? Đây là lúc con phải chọn: giữ lòng tự trọng mà sống một mình, hay tin vào người đàn ông này, để xem anh ta có đủ sức chống lại định kiến hay không.”

Tớ nhìn anh – quần áo ướt sũng, ánh mắt van nài nhưng vẫn ánh lên sự quyết tâm. Cái quyết tâm ấy lần đầu tiên làm tớ tin rằng: có lẽ, tình yêu không chỉ dừng lại ở lời hứa.

Tớ bước ra, đưa cho anh một chiếc khăn, run run nói:
– “Nếu anh đã nói được… thì hãy làm cho được. Em đi cùng anh.”

Anh nắm chặt tay tớ, như thể vừa giành lại cả thế giới.

Ít ngày sau, anh gom đồ, dọn ra ngoài sống riêng. Cả họ nhà anh nổi sóng, người chửi rủa, người đe dọa từ mặt. Nhưng anh chỉ đáp lại một câu:
– “Con cái không chọn được quê hương để sinh ra. Ai coi thường thì tùy, còn đời con, con chọn người con yêu.”

Câu chuyện tình ấy trở thành vết rạn trong họ tộc, nhưng lại là bước khởi đầu cho một mái ấm mới – nơi không có sự bĩu môi, chỉ có hai người nắm tay nhau chống chọi với giông bão.