Bộ Công Thương cho biết giá điện có thể giữ nguyên hoặc chỉ tăng khoảng 2-5% trong năm nay nếu đưa ra khoản lỗi gần 45.000 tỷ đồng của Điện lực Việt Nam vào cấu hình giá cơ sở.
Tháng trước, Bộ Công thương đề xuất sửa Nghị định 72, cho phép Tập đoàn Điện lực Việt Nam (EVN) tính toán và phân bổ vào giá điện các tài khoản chi phí sản xuất, cung cấp điện chưa được bù đắp từ năm 2022 trở về đây. Khoản phí này tương ứng với số lỗi khoảng 44,792 tỷ lệ tính vào cuối năm của EV.
Tại buổi thảo luận lần thứ 3 vừa gửi bộ công cụ đã được xác minh, Bộ công thương đưa ra hai phương án bổ sung có thể dùng cho tài khoản chi phí này.
Phương án 1, Tập đoàn Điện lực Việt Nam được phép phân bổ các chi phí trực tiếp cho sản xuất, cung cấp điện chưa được bồi đắp trong giá bán lẻ bình quân từ năm 2022 trở lại, sau khi trừ đi lợi nhuận từ hoạt động khác. Cơ chế này có thể được áp dụng trong các năm tiếp theo nếu tiếp tục phát sinh. Phương án này sẽ tạo ra sự chủ động cho công tác điều hành, song cũng có thể làm giảm động lực tiết kiệm, Kiểm soát chi phí của các đơn vị điện năng được bồi đắp thông qua giá bán lẻ điện bình quân.
Phương án 2, Tập đoàn Điện lực Việt Nam chỉ xử lý các tài khoản chi phí trực tiếp chưa được bồi đắp từ năm 2022 đến trước khi đề xuất quy định này có hiệu lực, không áp dụng cho những năm tiếp theo. Phương án này sẽ tạo ra các đơn vị điện phải nhanh chóng, quản lý chặt hoạt động sản xuất kinh doanh, giảm thiểu phát sinh và tiến tới không để tình trạng tương tự tái diễn trong tương lai.
Cơ quan soạn thảo cho biết nhờ điều kiện thủy văn thuận lợi trong 7 tháng đầu năm, kết quả kinh doanh của EVn khả thi hơn dự kiến. Do đó, nếu EV được bổ sung quy định về lỗi tính toán vào giá, mặt hàng sử dụng giá điện cuối năm gần như không thay đổi hoặc chỉ tăng nhẹ 2-5%. Trường hợp tăng 3% kể từ tháng 10, chỉ số CPI cả năm chỉ sâu thêm khoảng 0,03 điểm phần trăm.
Bộ này cũng thúc đẩy việc điều chỉnh giá điện sẽ được thực hiện theo trình tự rõ ràng, tránh “giật địa phương”, nhằm mục đích ổn định kinh tế – xã hội và cân bằng giữa lợi ích doanh nghiệp với người dân.
Nhân viên điện kiểm tra thiết bị. Ảnh: Ngọc Thạch
Thực tế, theo báo cáo kết quả kiểm tra chi phí sản xuất kinh doanh điện năm 2023 do Bộ Công Thương thực hiện, tổng chi phí sản xuất của EVn là hơn 528,600 tỷ đồng. Mức độ này tương đương với giá sản xuất 2,088,9 đồng một kWh, tăng 2,79% so với năm 2022. Trong đó, các khoản thu của tập đoàn và đơn vị thành viên từ thanh lý, tặng bán tài sản cố định, thu hồi thứ tư và thuê cột điện đã được giảm bớt.
Ngay trong năm 2023, giá điện bán lẻ đã tăng 2 lần (3% vào tháng 5 và 4,5% vào tháng 11). Với 2 lần điều chỉnh này, giá điện bán lẻ đã tăng lên lần lượt như 1.920,3 đồng và 2,006,79 đồng một kWh (chưa bao gồm VAT). Tức là, dù được điều chỉnh giá, EVV vẫn lỗi 82,1-168,6 đồng mỗi kWh điện bán ra.
“Việc tăng tốc dẫn đến vốn đầu tư Nhà nước vào EV giảm, không bảo đảm được toàn bộ dòng vốn này”, báo cáo của EV nêu. Do đó, tập đoàn cho rằng lỗi tài khoản này cần được tính toán để thu hồi giá điện. Việc này thúc đẩy bù đắp thời gian vốn đầu tư Nhà nước giảm trong giai đoạn các năm trước đây, giúp EVEN có nguồn lực đầu tư các dự án điện hạt nhân Ninh Thuận, cụm nhà máy điện Quảng Trạch, điện gió ngoài khơi và các nguồn điện khác để đảm bảo cung cấp ứng dụng cho giai đoạn tới.
Cơ chế điều chỉnh giá bán lẻ điện bình quân được quy định tại Nghị định 72. Theo Bộ Công Thương, thời gian qua, EVX xây dựng và tính toán giá bán lẻ điện bình quân theo quy định, giúp việc điều chỉnh giá phù hợp, linh hoạt hơn so với trước đây.
Tuy nhiên, nhà điều hành thừa nhận quy định này cần được xem xét, điều chỉnh theo Luật Điện lực 2024, để đảm bảo nguyên tắc tính đúng – đủ các chi phí hợp lý, hợp lý trong quá trình xác định, điều chỉnh giá bán lẻ điện bảo toàn, phát triển vốn kinh doanh của doanh nghiệp nghiệp.
Hiện giá bán điện bình quân là 2.204,07 đồng một kWh (chưa bao gồm VAT), sau tăng lần 4,8% ngày 10/5.
