Đến giờ, mỗi khi nghe tiếng “ù… ù…” của máy nén ngoài ban công bật lên, tôi vẫn nhớ cái buổi chiều oi nồng ấy: một ít hơi nước bốc trắng từ nồi canh chua cà nấu dở, mùi rau răm lẫn mùi mắm trong bếp lảng vảng như một lời dặn dò, và chiếc điều khiển điều hòa nằm chỏng chơ giữa bàn ăn, đèn báo xanh nhấp nháy như con mắt ai đó chớp chớp khiêu khích.
Nhà chồng tôi ở một con hẻm nhỏ, đi qua hai lần cua là gặp bờ rào hoa giấy. Mẹ chồng tên Lựu, người tầm thước, giọng dày mà gắt, quen dè sẻn từng đồng như cách bà cột dây thun vào cổ túi nylon để tái sử dụng. Bà ghét tiếng máy lạnh như ghét tiếng muỗi vo ve bên tai. Còn tôi, Vy, đi làm về lúc mười giờ sáng cũng phải đóng laptop ở nhà, làm tiếp online nốt phần còn lại. Cả con ngõ mất bóng cây, nhiệt phả từ xi măng lên như từ một cái chảo gang vừa nhấc khỏi bếp. Mùa này, nắng miết vào da thịt, nụ cười người lớn cũng sém cháy ở rìa.
Tôi bật điều hòa từ khi mặt trời mới ghé cửa sổ, giữ căn phòng ở mức 27 độ. Mẹ chồng lướt qua cửa, tặc lưỡi. “Ngày xưa tao nuôi ba đứa con, quạt mo còn không có mà tụi bây yếu đuối quá,” bà nói như ném một cái cúc áo qua vai. Tôi im. Có những cuộc đối thoại, tốt hơn hết là để gió… bật máy lạnh trả lời.
Chồng tôi, Nam, làm xây dựng, tối mới về, người lúc nào cũng sực mùi nắng. Anh thường đứng giữa, tay kéo ghế, miệng cười trừ. “Má, nay nóng dữ. Vợ con nó làm việc ở nhà. Thôi kệ nó đi.” Bà liếc anh, gằn: “Nóng thì mở chút, làm gì ngày nào cũng từ sáng tới tối. Rồi tới cuối tháng coi, hóa đơn điện nó đội lên tận nóc.”
Tôi biết cách thở ra chậm, đếm 1-2-3 như bác sĩ từng dạy để tránh hồi hộp. Chỉ tiếng điều hòa cứ đều đều, mỏng như một tấm khăn ướt đắp lên trán.
Sáng hôm thấy hóa đơn nhét dưới khe cửa, trời như vừa được quét thêm một lớp bụi nóng. Bà cầm tờ giấy lật qua lật lại, mắt nheo lại thành một vệt. “Ba triệu hai.” Giọng bà khàn như tiếng nồi cơm chạm đáy. “Ba triệu hai!” Câu thứ hai đã rộng ra, đụng tường.
Tối đó, cơm chiều có cá hú kho tộ, mấy món xào, và một cơn bão nhỏ vần vũ trên bàn. Bà đưa đũa chỉ vào cái điều khiển. “Nhà này kiểu gì? Từ sáng tới đêm cứ rồ rồ rồ. Tiền đâu?” Bà quay sang tôi, sắc lạnh như một lưỡi dao vừa mới mài. “Mày tưởng về nhà này ăn bám người ta là muốn xài sao thì xài hả? Mày có biết đồng tiền tao chắt chiu sao không? Tao đi chợ một bó rau còn trả giá từng lá. Chứ ai như mày, cái gì cũng điện, cũng lạnh.”
Nam khựng đũa giữa không trung, mắt chuyển giữa mặt bà và tôi như con lắc. Tôi hít vào, đặt đũa xuống, nghe tiếng chạm mâm “cạch” nhỏ nhoi. Cái nóng lùa từ khung cửa nhà bên vào, kéo thêm mùi xào tỏi và tiếng tivi mở hết cỡ.
“Má,” Nam cắn môi, “điện tháng này tăng bậc thang, với lại… nhà bên vừa câu máy hàn sang sửa cửa, bữa con thấy—”
“Thấy thì mày cắt đi!” Bà quát. “Mày là đàn ông hay là bóng? Nhà mình đổ lên đầu ai? Chừng đó tiền—” Bà hạ giọng, như để cái nhục không tràn ra hẻm, nhưng từng chữ vẫn rít qua kẽ răng: “Ngày mày cưới, tao đã nói, rước vợ thì rước vợ biết điều. Chứ không phải rước cái máy lạnh biết ngốn.”
Cả người tôi nổi gai. Tôi không đứng lên bỏ về phòng như vài lần trước nữa. Tôi chầm chậm đặt mạnh cái điều khiển xuống giữa bàn—đèn xanh tắt liền một cái, tiếng máy nén ngoài ban công khựng lại, im bặt. Rồi tôi nói: “Con xin phép mười lăm phút.” Tôi đứng dậy, đi ra cửa. Trước mắt là hàng hoa giấy rung rung, phía xa là ánh đèn xe máy quệt qua mặt đường. Tôi mở cổng.
Hai người đàn ông mặc áo sơ mi xanh nhạt đứng nép trong bóng tối, đội mũ lưỡi trai. Tôi đã hẹn họ đứng ngoài từ đầu bữa cơm. “Em nhờ mấy anh vào giùm.” Tôi nói, giọng bình bình như một cốc nước để yên.
Nam và mẹ chồng giật mình thấy khách. “Dạ chào cô, chào anh,” người cao hơn cười, đưa thẻ treo trước ngực. Logo EVN phản chiếu ánh đèn vàng. “Bên cô có yêu cầu kiểm tra tổn thất đường dây và tải bí ẩn. Bọn tôi kiểm tra chút, tầm mười phút.”
Mẹ chồng trừng mắt. “Ai gọi?” Tôi gật. “Con.” Bà há miệng, rồi khép lại. Tôi hiểu, bà đang sợ mất mặt. Nhưng mặt mũi có khi là thứ duy nhất làm người ta lảng tránh sự thật.
Người kỹ thuật kẹp ampe kìm vào dây, nhìn chỉ số, rồi vòng qua tường sau. “Có đường dây lạ kéo sang nhà kế bên,” anh nói, chỉ tay. Tôi biết điều đó. Ba ngày trước, khi bưng thau đồ ra phơi, tôi thấy sợi dây đen mảnh băng qua sân chúng tôi, luồn qua trụ xi măng, chui vào nhà cậu Bảy—em bà con xa của mẹ chồng—đang sửa cái cửa sắt. “Chắc do thợ tiện câu tạm,” Nam từng nói. “Mai họ tháo.”
Nhưng “mai” đi qua rồi “mốt” cũng đi qua. Cái dây khô đét nắng vẫn nằm đó như sợi gân bò, nhẩn nha hút từng dòng điện.
“Cô muốn lập biên bản không?” người kỹ thuật hỏi tôi. Tôi nhìn mẹ chồng. Mặt bà đổi màu như miếng cá kho vừa được trở mặt—nâu sậm, bóng lên. Tôi lắc đầu. “Không cần ạ. Mấy anh giúp tháo đường câu. Nếu phía bên kia cần, em sẽ nói.” Anh gật. Anh em họ tháo cái kẹp, nới băng keo, cắt phựt một tiếng khô khốc như ai rứt một sợi tóc cứng. Mẹ chồng nuốt nước bọt, tiếng khan.
“Còn con,” tôi quay sang bà, “má cứ mắng. Nhưng xin mắng đúng cái người phải mắng.”
Bà không nói gì. Chỉ có tiếng muỗi vo ve ngoài hiên.
Hai anh đi rồi. Bữa cơm còn bốc khói. Dầu mè trên củ hẹ bóng loáng như vừa được ai đó phết thêm. Mẹ chồng bưng tộ cá, đặt mạnh xuống, muỗng canh run lên lách cách. “Biết nhà người ta câu nhờ, sao không nói sớm?” Bà cố gắng móc một sợi dây khác cho cơn giận của mình bấu vào. “Tao không thích phiền phức.”
“Tại con sợ má mất mặt.” Tôi đáp, nhìn thẳng vào bà. Nam giơ tay như bắt một quả bóng đang bay. “Thôi, thôi mà.” Tôi nhìn anh, mềm giọng: “Không sao.” Rồi tôi đứng dậy, đi vào phòng, cầm tập hồ sơ ra. Tôi đặt trên bàn: những tờ giấy trắng, nhiều chữ đen. “Đây là giấy bác sĩ.” Tôi đẩy về phía bà. “Con xin lỗi vì không nói sớm. Nhưng mới tám tuần, người ta dặn chưa nên báo. Con bị mẩn đỏ do nhiệt, và có nguy cơ sảy thai nếu sốc nóng. Bác sĩ ghi chỉ định: giữ nhiệt độ phòng ổn định 26–27 độ, hạn chế thay đổi đột ngột.”
Cả bàn im như bị rút phích. Nam vội mở tay, chạm khẽ vào lưng tôi. “Thật hả?” Tôi mím môi, gật. Hình siêu âm đen trắng lấp lóa trong túi hồ sơ như một mẩu trăng non.
Mẹ chồng nheo mắt, nhìn chữ của bác sĩ, môi bà mấp máy như đọc thầm. Bà nhấc lên cái giấy, rồi hạ xuống. “Con… có bầu?” Giọng bà bỗng nhẹ như một sợi chỉ.
“Dạ.” Tôi hít sâu. “Con vẫn định đợi qua tháng thứ ba mới nói. Con không muốn cả nhà lo sớm. Con định cứ giữ điều hòa mở nhỏ thôi, con chịu được thì tắt. Nhưng mấy hôm nay nóng quá.”
Nam cười như trút một hòn đá khỏi lưng. Anh ôm vai tôi, bờ vai ấm sực mùi nắng đường bê tông. Còn mẹ chồng lặng đi một lúc. Tôi biết, trong những khoảng lặng của bà, nhiều thứ nhúc nhích: tự ái, lo âu, và một thứ gì đó giống như áy náy nhưng chưa dám gọi tên.
“Tao…” bà mở lời, rồi khép. Không dễ xin lỗi như rút một sợi tóc khỏi gối. Bà với lấy chén cơm, xới thêm, đặt trước mặt tôi. “Ăn đi. Cá kho mặn rồi, mày… mày ăn thêm canh.” Giọng bà khô mà mềm—một cách xin lỗi của người lớn.
Tôi gật. Thật ra bấy nhiêu thôi cũng đủ để lòng mình dịu đi như mặt mương gặp cơn mưa nhỏ.
Nhưng tôi còn một việc phải làm.
“Má,” tôi nói, “con xin lỗi hôm nay mời người ta tới mà không báo trước. Nhưng con đã hẹn họ tối, vì con không muốn ban ngày xóm nhìn thấy. Con không muốn mang tiếng cho má.” Bà khẽ phẩy tay, mặt đã bớt cứng. “Ờ…”
Tôi lấy ra một bọc giấy thứ hai, dày hơn. “Đây là hợp đồng đặt cọc lắp pin năng lượng mặt trời.” Tôi nhìn Nam, nhìn bà. “Con dành dụm mấy tháng làm thêm online, và hôm bữa bán bộ máy ảnh cũ. Con đặt tên chủ đầu tư là bà Lựu.” Tôi cười, trong tiếng run rẩy của mình. “Từ tháng sau, điện buổi trưa sẽ có nguồn riêng. Nhà mình có thể chạy điều hòa trong phòng con khi cần, quạt máy, máy bơm… Bên công ty họ hứa trong hai tháng hoàn vốn một phần nhờ bán điện dư cho lưới.”
Nam há hốc. “Em làm… từ khi nào?” Tôi nhìn anh: “Từ tuần trước, khi má giấu cái điều khiển của em.” Tôi nói câu cuối bằng giọng nhẹ như kể chuyện đi chợ. Tôi không thêm điều gì, vì thêm một chút thôi, nó sẽ thành chì chiết.
Mẹ chồng tròn mắt. Bà đưa tay cầm bọc giấy như cầm một con chim đang thở phập phồng. “Tiền ở đâu?” Bà hỏi mà không còn sắc bén. “Tiền của con.” Tôi đáp. “Con không muốn má nghĩ con ăn bám. Con tính làm xong rồi nói. Nhưng hôm nay… tiện.” Tôi nhún vai.
Có cái gì đó rơi khỏi mặt bà—có lẽ là lớp sơn khô cứng tên “định kiến”. Bà nhìn tôi lâu, người đàn bà đi qua nắng và đi qua chợ, đã học cách định giá mọi thứ bằng cân nặng của đồng tiền, giờ chợt nhận ra có những thứ không cân được. “Mày… giỏi,” bà nói chậm chạp, phát âm từng chữ như sợ làm nó rơi vỡ. “Mày làm tao… giật mình.”
Tôi nhoẻn cười. Chưa ai từng khen tôi bằng giọng lúng túng như thế.
Sáng hôm sau, đội kỹ thuật đến gắn các tấm pin đen bóng trên mái tôn. Ánh nắng tràn như mật ong, lấp lóa trên từng ô vuông. Cậu Bảy bên cạnh thập thò nhìn, mặt méo xệch. Trưa, cậu sang, tay lăm lăm con gà trống. “Chị Lựu ơi, hôm bữa thợ nhà em dại quá, câu nhờ điện. Em xin lỗi… Tiền mấy bữa đó để em gửi.” Cậu chìa cái phong bì mỏng. Mẹ chồng tôi đứng khoanh tay, nhìn cậu một lúc. Bà quay sang tôi, ánh mắt hỏi. Tôi nhẹ nhàng lắc. Bà quay lại, giọng dứt khoát: “Thôi. Nghèo ai không nghèo. Nhưng lần sau đừng làm vậy. Mất tình nghĩa xóm.” Cậu gật rối rít, mặt như bánh tráng nhúng nước. Còn con gà thì nằm đó, đỏ au, mỏ còn run.
Bữa trưa, bà hì hụi làm thịt con gà ấy. Bà cẩn thận rút từng sợi xương ra khỏi phần ức, để riêng cho tôi. “Phụ nữ có bầu ăn ức cho chắc thịt,” bà nói. Đó là kiểu yêu của bà: mỡ nước lấp lánh, hành phi cháy cạnh, nói ít làm nhiều. Tôi nhìn bộ xương trắng dần trong cái thau, chợt thấy lòng mình như một cái nhà có thêm cửa sổ.
Mấy hôm sau, điện về. Đồng hồ chạy chậm, nắng đi vào nhà bằng con đường mới. Tiếng điều hòa thở đều. Bà đi ngang cửa phòng tôi, dừng lại, nhìn qua khe hở cánh cửa nửa mở nửa đóng. “Để 27 độ thôi,” bà nói với vào. “Cao hơn nữa không tốt.” Tôi bật cười. “Dạ.”
Tối, bà bưng qua một chén chè đậu xanh, mặt đậu nứt ra như nụ cười. “Ăn đi cho mát người.” Tôi múc một muỗng, vị ngọt dịu lan ra đầu lưỡi. Ở phòng khách, Nam xem bóng đá, bình luận rôm rả một mình. Cái nhà nhỏ bỗng dưng rộng ra.
Nhưng đời không phải lúc nào cũng êm như tiếng máy lạnh. Mấy tuần sau, một cơn nóng như thiêu quét qua thành phố. Người ta đổ ra đường tìm quán nước. Lưới điện khu vực bị quá tải, nhiều nơi cúp. Xóm tôi cũng chập chờn. “Chắc cắt luân phiên,” Nam nói. “Nhưng nhà mình có pin, chắc đỡ.”
Đêm đó, khi đèn ngoài ngõ tắt phụp, cả dãy phố òa lên những tiếng “ối”, “trời đất”. Nhà tôi vẫn sáng một dải vàng dịu. Gió từ máy lạnh thổi qua tóc tôi, sợi tóc chạm gối nghe như tiếng ai đó thở đều.
Đúng lúc ấy, có tiếng gõ cửa. Cửa mở, là chị Mười—hàng xóm—mặt tái dại, trên tay bồng đứa con nhỏ mặt đỏ gay, người rịn mồ hôi như tắm. “Cô Vy, cứu em với,” chị nói gần như khóc. “Con em sốt co giật, nóng quá. Nhà cúp điện. Cho em… cho em vô nhờ phòng mát.”
Tôi không nghĩ, chỉ lách qua. “Vô đây chị. Nam, lấy khăn ướt. Má, lấy nước ấm.” Mẹ chồng tôi lật đật chạy, đôi dép lẹp xẹp. Bà lấy chậu, rót nước, vắt khăn. Đứa bé dần dịu. Mùi tóc trẻ con, mùi sữa, mùi hoảng sợ tan ra trong phòng như một cơn mưa móc.
Nửa tiếng sau, đứa nhỏ thở đều, nhiệt hạ xuống. Chị Mười ôm con, khóc. “Cảm ơn… cảm ơn.” Tôi xua tay. “Có gì đâu chị.” Mẹ chồng tôi đứng một góc, nhìn cảnh ấy, mặt bà lạ lắm: vừa mềm vừa cứng, như cái vỏ trái ổi chín lưng chừng.
Chị về rồi, bà mới quay sang tôi. “Giữ cái lạnh… cũng là giữ người,” bà nói nhỏ. Giọng bà “trầm” xuống, đổ vào lòng tôi như một dòng nước ngầm. Tôi chỉ muốn ôm bà. Nhưng thay vào đó, tôi đứng dậy, lấy cái áo khoác mỏng choàng lên vai bà. “Má coi tivi đi. Đêm nay chắc còn nóng.”
Bà cầm lấy áo, mặt lúng túng như lần đầu được ai đó bảo “đẹp lắm”.
Hóa đơn điện tháng sau treo ở cửa như một lá thư trong suốt. Bà cầm lên, khịt khịt mũi. “Một triệu tám.” Bà nói, rồi cười, rồi che miệng, như sợ cái cười rơi xuống đất. Bà ngó tôi: “Tính ra mày… lời má.” Tôi làm bộ ngạc nhiên: “Con chỉ muốn… má ngủ ngon.”
Bà nhìn tôi, bỗng nghiêm: “Hôm đó… tao mắng nặng lời.” Tôi lắc đầu. “Con biết má lo.” “Không,” bà lắc, chậm rãi, “là tao quen nghĩ tiền là tất cả. Ở cái tuổi tao, để bớt sợ, người ta ôm chặt lấy thứ cân đong được. Tao quên mất cái không cân được.”
Tôi nuốt xuống cái gì đó nghèn nghẹn. “Vậy… từ nay má cân thêm một thứ không cân được nữa,” tôi nói đùa, “là… tình.” Bà trợn mắt, rồi phì cười, tiếng cười bật ra như cái nắp hũ mắm vừa mở.
Ngày đi siêu âm mốc 12 tuần, tôi rủ bà đi cùng. Bà ngồi ghế chờ, tay xoắn vạt áo, mắt nhìn bảng hiệu bệnh viện như một đứa trẻ học đọc. Bác sĩ mời vào. Màn hình bật. Trên đó, một chấm sáng như đom đóm bơi trong hồ nước đen. Tim thai đập “ting ting” nhỏ xíu. Bà nín thở, tay tôi lạnh mà ấm cùng lúc. Bác sĩ nghiêng đầu, cười: “Chúc mừng nhé. Sinh đôi.”
Tôi bật cười, rồi khóc. Bà nhìn tôi, miệng mở rồi đóng, rồi mở. “Hai… đứa?” “Dạ.” Tôi nói mà giọng như gió bấc thổi qua một đồng lúa. Bà nắm tay tôi chặt, lực bàn tay người quen chèo thuyền ngược nước.
Ra khỏi phòng, bà không nói gì một lúc. Rồi bỗng nhiên, bà kéo tay tôi, đi thẳng vào siêu thị gần đó. Bà lục lọi giữa dãy hàng, lấy một cái quạt điện nhỏ xíu hình con vịt, rồi một cái nhiệt kế điện tử, rồi một chai nước rửa bình. Bà chất lên tay, lại quay qua vỗ đầu: “Chết, chưa mua đồ cho tao.” Bà cười, nụ cười tròn như trái ổi, “Ý tao là… cho tao làm bà nội.”
Tối, bà treo trên vách gần bàn thờ một cái túi nhỏ, viết bút lông “Điều khiển điều hòa”. “Để đây. Không còn giấu nữa,” bà nói. “Ai cần thì lấy. Nhưng nhớ để 27 độ.” Tôi bật cười, Nam cũng cười. Cả nhà cười, tiếng cười dâng lên như nước triều mát rượi.
Đến đây, tưởng như câu chuyện có thể kết thúc bằng một món chè đậu xanh nữa. Nhưng đời bao giờ cũng giấu một hạt… bất ngờ ở đáy bát.
Hôm làm lễ đầy tháng cho hai đứa—một trai một gái, hai cái tên như hai bông hoa nhỏ—cả nhà quây quần. Bà nội ẵm thằng cu, tay kia không ngơi bạt quạt cho con bé. Trưa, trời lại oi. Máy lạnh rì rì, tấm pin trên mái lấp lóa. Cậu Bảy ôm cái thùng bia sang, mặt lấp lóa mồ hôi như cái nắp nồi.
Đang ăn giữa chừng, có tiếng gõ cửa mạnh. Hai người mặc đồng phục EVN bước vào, lần này không phải tôi mời. “Nhà chị Lựu phải không ạ? Chúng tôi đến xem hồ sơ sửa chữa lưới cho hộ gia đình đăng ký… ‘Lựu’.” Người kỹ thuật đưa giấy. “Ở đây có đơn xin hỗ trợ hộ gia đình khó khăn. Chúng tôi xác minh ạ.”
Cả nhà nhao nhao. Mẹ chồng tôi toát mồ hôi. “Tôi… tôi không có nộp đơn.” Người kỹ thuật nhìn giấy, nhíu mày: “Đơn cách đây ba tháng. Có chữ ký… của ‘Vy’.” Mọi cái đầu quay ngoắt về phía tôi. Tôi nhìn tờ giấy, đúng là chữ tôi. Nhưng… đó không phải đơn “hỗ trợ khó khăn”. Tôi nhìn kỹ. Đó là hồ sơ xin lắp đồng hồ điện mới độc lập cho phần nhà sau, để tách riêng tiêu thụ cho kho chứa hàng mà bà định mở. Tôi nộp hộ bà, ghi tên chủ là bà, để bà khỏi nghĩ gì đến tiền tôi. Nhưng sao thành “hỗ trợ khó khăn”?
Người kỹ thuật gãi đầu. “Xin lỗi, bên phường gõ nhầm mẫu.” Anh rút điện thoại, gọi ai đó, anh “dạ dạ”, rồi quay sang cười, hơi bối rối. “Thông tin đã sửa. Xin lỗi gia đình. À, nhân tiện… chúng tôi thông báo tháng này nhà mình phát điện dư nhiều. Tiền điện sẽ trừ ngược khoảng tám trăm nghìn.”
Mọi người ồ lên. Cậu Bảy phấn khởi như vừa bắt được con cá to. “Trời trời, giờ điện còn có tiền!” Cả dãy cười. Mẹ chồng tôi nhìn tôi, mắt bà long lanh. Bà nói một câu làm tôi nhớ suốt đời: “Từ hồi làm dâu tới giờ, ngày hôm nay… mát lành nhất.”
Tôi bật cười, đỡ lấy con gái từ tay Nam. Nó ngáp, miệng tròn như chữ O. Tôi áp má vào trán con, mát như một viên đá nhỏ.
Các anh kỹ thuật ra về, cửa khép lại. Bà đứng dậy, xới thêm chén cơm, đặt trước mặt tôi. “Ăn đi.” Tôi múc. Mọi người lại rôm rả. Tiếng bát đũa va nhau như những nốt nhạc tủn mủn.
Đúng lúc ấy, trời đổ một cơn mưa rào. Nước quất trắng mái tôn. Máy lạnh ngừng thở, trong một tích tắc, như dừng lại để nghe mưa. Rồi nó chạy lại, ổn định. Tôi ngẩng lên, thấy trên tường, cái túi vải đựng điều khiển rung rung theo gió, chữ “Điều khiển điều hòa” mờ đi một chút vì ẩm, như một lời dặn dò được ai đó viết rồi lại viết đè thêm lần nữa.
Tôi nghĩ đến buổi tối đầu tiên bà mắng tôi, nghĩ đến 15 phút tôi xin, nghĩ đến sợi dây câu trộm đã bị cắt, nghĩ đến tấm pin đen lặng lẽ uống nắng, nghĩ đến đứa bé hàng xóm. Tôi nhớ cái giọng bà đêm nào: “Giữ cái lạnh cũng là giữ người.”
Bữa cơm sắp xong thì bà gắp miếng cá vào bát tôi, rồi ngập ngừng, rồi đặt thêm miếng nữa. “Cho… hai đứa,” bà nói. Cả nhà cười ồ. Tôi cười tới ứa nước mắt. Ở cửa, gió mưa dập dờn, mùi đất bốc lên mát như một tấm khăn vắt từ giếng.
Lâu lâu, tôi vẫn mở ngăn tủ, chạm vào tờ hợp đồng lắp pin đã ố một góc vì hơi ẩm. Tôi không cần đọc chữ. Tôi chỉ cần cảm giác giấy mịn mát dưới đầu ngón tay để nhớ điều này: những cuộc mắng mỏ đôi khi mở ra con đường nói chuyện nếu ta dám đặt một sự thật xuống bàn giữa cơn nóng. Rằng “mất mặt” có khi chỉ là một cái bát úp ngược. Lật lên, sẽ thành chén cơm đầy.
Trưa nọ, trời đầu hạ. Mẹ chồng ngồi đánh thức con trai tôi dậy uống sữa. Bà phẩy phẩy cái quạt giấy—thói quen không bỏ—ngó qua ngưỡng cửa nhìn tôi: “Bật điều hòa đi con. Nắng rồi.” Tôi bật máy. Tiếng “ù… ù…” lại vang, hiền như tiếng mèo con thở. Bà mỉm cười, nụ cười không chua loét mồ hôi như trước. Bà đưa tay… chỉnh lên 27 độ. Tôi gật đầu: “Dạ, chuẩn bài của má.”
Trên mái, những ô vuông đen lặng lẽ uống nắng. Ngoài hiên, hoa giấy rũ xuống một chùm nở trắng, như ai treo sẵn đó một tấm khăn mới, để chùi đi những lần bất mãn đã khô.
Và nếu có ai hỏi, “Cô con dâu ấy đã làm gì khiến cả gia đình sốc nặng?”, tôi sẽ kể không phải chỉ một mà là ba việc: gọi người đến cắt sợi dây ăn trộm điện mà không làm làng xóm rối ren; đặt cọc một mái nhà biết uống nắng, viết tên mẹ chồng lên hợp đồng; và đột ngột, lặng lẽ, đặt lên bàn bữa cơm chiều một bức siêu âm nhỏ xíu—một lời báo tin “nhà mình sắp có thêm hai trái tim cần mát.”
Tất cả, gom lại, chỉ để trả lời một câu tưởng đơn giản mà khó: “Giữ cái lạnh” không phải là hoang phí. Đôi khi, giữ cái lạnh là giữ lấy nhau. Và khi người ta biết giữ lấy nhau, thì những hóa đơn, những hờn dỗi, những tiếng “rồ rồ” phiền phức rốt cuộc cũng sẽ lùi vào nền, để nhường chỗ cho một ngôi nhà… dịu như gió từ một chiếc máy vừa bật vào buổi trưa tháng sáu.
